گفتگو با آیت الله احمد جنتی
نظر به عضویت حضرتعالی در شورای‌نگهبان و شورای بازنگری قانون اساسی با حکم حضرت امام (ره)، و با توجه به مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی، اهمیت و جایگاه شورای‌نگهبان را در نظام جمهوری اسلامی چگونه ارزیابی می‌نمایید؟
بهایی که قانون‌اساسی به شورای‌نگهبان داده، بی نظیر و منحصر به فرد است. در بیست و یک اصل قانون اساسی نام شورای‌نگهبان برده شده است و مسئولیتهای سنگین سرنوشت‌سازی در نظام جمهوری اسلامی مانند اظهارنظر در مورد مصوبات مجلس شورای‌اسلامی از نظر انطباق با شرع و قانون اساسی به آن داده شده است. قانون اساسی مجلس را بدون شورای‌نگهبان فاقد اعتبار دانسته است و علاوه بر مصوبات مجلس، تشخیص انطباق کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزائی، مالی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر اینها با موازین اسلامی را به عهده فقهای شورای‌نگهبان قرار داده است. همچنین توقف انتخابات در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور در بعضی مناطق را منوط به تأیید شورای‌نگهبان کرده است. به علاوه، تفسیر اصول قانون‌اساسی را که در اعتبار، در حد قانون اساسی است به عهده شورای‌نگهبان نهاده است. همچنین نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای‌اسلامی و همه پرسی را به عهده این شورا نهاده است و در نهایت، اعضای شورای‌نگهبان را در ترکیب شورای بازنگری قانون اساسی گنجانده است. این ویژگیها بخوبی جایگاه رفیع شورای نگهبان در قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی را مشخص می‌سازد.
از چه تاریخی و چگونه وارد شورای‌نگهبان شدید و فکر می‌کنید دلیل انتصاب حضرتعالی توسط حضرت امام (ره) چه بود؟
عضویت من در شورای‌نگهبان از همان آغاز تشکیل این شورا و به حکم حضرت امام رضوان ا... علیه بود. من خودم قبل از اعلام حکم حضرت امام از طریق صدا و سیما، اطلاع نداشتم. آن زمان من در دادگاه انقلاب اسلامی اهواز مشغول قضاوت بودم. قاعدتاً پیشنهاد عضویت من در شورا به حضرت امام (ره) از طریق دوستان بوده است و من اطلاع دقیقی ندارم.
عملکرد شورای‌نگهبان را در طول سی سال گذشته، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عملکرد شورا در طول سی سال را مثبت می‌دانم. هم آقایان فقها و هم آقایان حقوقدان با دقت و بدون دخالت هیچ عامل دیگری جز تشخیص حقیقت، پس از بحث و بررسی‌های لازم، به مسئله مورد نظر رأی داده‌اند. البته کار شورای‌نگهبان در سالهای اولیه به حکم تازه‌کاری و عدم تجربه، مسلماً خامیهایی داشت که کاملاً طبیعی بود و به تدریج رفع شد.
به نظر حضرتعالی، اهمیت توجه به استقلال شورای‌نگهبان در عملکرد و اظهارنظرها چیست؟ و فکر می‌کنید تا چه اندازه، این استقلال از قوا و جناحها رعایت شده است؟
از امتیازات والای شورای‌نگهبان همین استقلال کامل آن و عدم وابستگی به هیچ دستگاه و مقام و جریانی است و به همین دلیل، در اظهارنظرهای خود جز کشف حقیقت، چیز دیگری در آراء آن اثر نداشته است. البته مواردی که حضرت امام رضوان ا... علیه یا مقام معظم رهبری نظر خاصی داشته‌اند، بحکم وظیفه شرعی، رعایت شده است.
مسئولیت عضویت در شورای‌نگهبان را در مقایسه با سایر مشاغل چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من نسبت به شخص خودم این مسئولیت را از سایر مسئولیتهایی که کم و بیش به عهده من قرار می‌گرفته است، مهم‌تر و برتر می‌دانم. به دلیل همان اهمیتی که در پاسخ سؤال اول گفتم. به همین جهت، کار اصلی و عمده من نیز صرف انجام وظیفه محوله در این شورا می‌شود.
از چه زمانی و چگونه به عنوان دبیر شورای‌نگهبان انتخاب شدید؟ و کار دبیری شورای‌نگهبان، چه سختی‌ها و ملاحظاتی دارد؟
بنده در تیرماه 1371 به عنوان دبیر شورای نگهبان انتخاب شدم و انتخاب من در آغاز و در ادامه نیز این گونه بوده و هست که هر سال برای مدت یک سال هیأت رئیسه و از جمله دبیر انتخاب می‌شوند. فلسفه انتخاب من در آغاز و در ادامه این بوده است که من فراغت بیشتری دارم و همیشه در شهر تهران هستم ـ بر خلاف عمده فقهای محترم که در قم تشریف دارند ـ و کارم شب و روز هم ندارد، حتی گاه در تعطیلات هم کار می‌کنم. راجع به سختیهای کار نیز مشکلاتی هست که پرداختن به آنها لزومی ندارد.
بعضاً دیده می‌شود که حضرتعالی، حمایتهای جدی از دولت داشته‌اید و در مواردی نیز به شدت از برخی عملکردها و موضع‌گیریهای دولت، انتقاد نموده‌اید. دلیل آن چیست؟
حمایت من از دولت یکی به دلیل حمایتهای مقام معظم رهبری بوده است و دیگر اینکه غالباً مواضع و شاخصه‌های وجودی رئیس جمهور را می‌پسندم؛ مانند ساده زیستی، تواضع، پرکاری، عدالتخواهی صادقانه، علاقه به خدمت به محرومین، شهامت و شجاعت در اقدام به کارهای سنگین و احیاناً خطرناک، مبارزه با ظلم و فساد و استکبار و سلطه طلبان زورگو در حد تحقیر آنها و برخورد از موضع قدرت با آنها، ابتکار در عمل که همیشه حرف اول را مبتکران می‌زنند.
این مجموعه خصالی است که من در هر که باشد او را دوست دارم و از او حمایت می‌کنم و این خصال در افراد گذشته وجود نداشته و یا کمتر وجود داشته است و مردم هم به همین دلیل، آن آراء بالا را به او دادند.
البته این بدین معنی نیست که من همه چیز و همه کار او را قبول دارم. نقدهای زیادی دارم که بعضی را به خود او گفته‌ام، بعضی را در جمع اظهار کرده‌ام و بعضی را هم در سینه نگه داشته‌ام و تاکنون حجتی بر اظهار آنها در میان مردم نداشته‌ام. ولی مجموعاً، نقاط قوت او بر نقاط ضعفش غلبه دارد. توضیح بیش از این لازم نیست و من معتقدم بالاخره مسئولی که با رأی بالای مردم سر کار آمده است نباید مشکلی در راه خدمت به مردم برایش ایجاد کرد. مشکل‌آفرینی، سودش به دشمن می‌رسد و زیانش به مردم. هر که نیت خیری دارد باید در ارشاد خیرخواهانه او و تذکر نقصها و ضعفها و ارائه پیشنهادها بکوشد. خداوند در این ماه شریف رجب، همه ما را به راه راست هدایت فرماید و به راهی که رضای او در آن است بدارد و از راهی که نعوذ باا... غضب و سخط او در آن است باز دارد. اللهم اجعل عواقب امورنا خیراً و الهمنا طاعتک و جنبنا معصیتک.
بهایی که قانون‌اساسی به شورای‌نگهبان داده، بی نظیر و منحصر به فرد است. در بیست و یک اصل قانون اساسی نام شورای‌نگهبان برده شده است و مسئولیتهای سنگین سرنوشت‌سازی در نظام جمهوری اسلامی مانند اظهارنظر در مورد مصوبات مجلس شورای‌اسلامی از نظر انطباق با شرع و قانون اساسی به آن داده شده است. قانون اساسی مجلس را بدون شورای‌نگهبان فاقد اعتبار دانسته است و علاوه بر مصوبات مجلس، تشخیص انطباق کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزائی، مالی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر اینها با موازین اسلامی را به عهده فقهای شورای‌نگهبان قرار داده است. همچنین توقف انتخابات در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور در بعضی مناطق را منوط به تأیید شورای‌نگهبان کرده است. به علاوه، تفسیر اصول قانون‌اساسی را که در اعتبار، در حد قانون اساسی است به عهده شورای‌نگهبان نهاده است. همچنین نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای‌اسلامی و همه پرسی را به عهده این شورا نهاده است و در نهایت، اعضای شورای‌نگهبان را در ترکیب شورای بازنگری قانون اساسی گنجانده است. این ویژگیها بخوبی جایگاه رفیع شورای نگهبان در قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی را مشخص می‌سازد.
از چه تاریخی و چگونه وارد شورای‌نگهبان شدید و فکر می‌کنید دلیل انتصاب حضرتعالی توسط حضرت امام (ره) چه بود؟
عضویت من در شورای‌نگهبان از همان آغاز تشکیل این شورا و به حکم حضرت امام رضوان ا... علیه بود. من خودم قبل از اعلام حکم حضرت امام از طریق صدا و سیما، اطلاع نداشتم. آن زمان من در دادگاه انقلاب اسلامی اهواز مشغول قضاوت بودم. قاعدتاً پیشنهاد عضویت من در شورا به حضرت امام (ره) از طریق دوستان بوده است و من اطلاع دقیقی ندارم.
عملکرد شورای‌نگهبان را در طول سی سال گذشته، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عملکرد شورا در طول سی سال را مثبت می‌دانم. هم آقایان فقها و هم آقایان حقوقدان با دقت و بدون دخالت هیچ عامل دیگری جز تشخیص حقیقت، پس از بحث و بررسی‌های لازم، به مسئله مورد نظر رأی داده‌اند. البته کار شورای‌نگهبان در سالهای اولیه به حکم تازه‌کاری و عدم تجربه، مسلماً خامیهایی داشت که کاملاً طبیعی بود و به تدریج رفع شد.
به نظر حضرتعالی، اهمیت توجه به استقلال شورای‌نگهبان در عملکرد و اظهارنظرها چیست؟ و فکر می‌کنید تا چه اندازه، این استقلال از قوا و جناحها رعایت شده است؟
از امتیازات والای شورای‌نگهبان همین استقلال کامل آن و عدم وابستگی به هیچ دستگاه و مقام و جریانی است و به همین دلیل، در اظهارنظرهای خود جز کشف حقیقت، چیز دیگری در آراء آن اثر نداشته است. البته مواردی که حضرت امام رضوان ا... علیه یا مقام معظم رهبری نظر خاصی داشته‌اند، بحکم وظیفه شرعی، رعایت شده است.
مسئولیت عضویت در شورای‌نگهبان را در مقایسه با سایر مشاغل چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من نسبت به شخص خودم این مسئولیت را از سایر مسئولیتهایی که کم و بیش به عهده من قرار می‌گرفته است، مهم‌تر و برتر می‌دانم. به دلیل همان اهمیتی که در پاسخ سؤال اول گفتم. به همین جهت، کار اصلی و عمده من نیز صرف انجام وظیفه محوله در این شورا می‌شود.
از چه زمانی و چگونه به عنوان دبیر شورای‌نگهبان انتخاب شدید؟ و کار دبیری شورای‌نگهبان، چه سختی‌ها و ملاحظاتی دارد؟
بنده در تیرماه 1371 به عنوان دبیر شورای نگهبان انتخاب شدم و انتخاب من در آغاز و در ادامه نیز این گونه بوده و هست که هر سال برای مدت یک سال هیأت رئیسه و از جمله دبیر انتخاب می‌شوند. فلسفه انتخاب من در آغاز و در ادامه این بوده است که من فراغت بیشتری دارم و همیشه در شهر تهران هستم ـ بر خلاف عمده فقهای محترم که در قم تشریف دارند ـ و کارم شب و روز هم ندارد، حتی گاه در تعطیلات هم کار می‌کنم. راجع به سختیهای کار نیز مشکلاتی هست که پرداختن به آنها لزومی ندارد.
بعضاً دیده می‌شود که حضرتعالی، حمایتهای جدی از دولت داشته‌اید و در مواردی نیز به شدت از برخی عملکردها و موضع‌گیریهای دولت، انتقاد نموده‌اید. دلیل آن چیست؟
حمایت من از دولت یکی به دلیل حمایتهای مقام معظم رهبری بوده است و دیگر اینکه غالباً مواضع و شاخصه‌های وجودی رئیس جمهور را می‌پسندم؛ مانند ساده زیستی، تواضع، پرکاری، عدالتخواهی صادقانه، علاقه به خدمت به محرومین، شهامت و شجاعت در اقدام به کارهای سنگین و احیاناً خطرناک، مبارزه با ظلم و فساد و استکبار و سلطه طلبان زورگو در حد تحقیر آنها و برخورد از موضع قدرت با آنها، ابتکار در عمل که همیشه حرف اول را مبتکران می‌زنند.
این مجموعه خصالی است که من در هر که باشد او را دوست دارم و از او حمایت می‌کنم و این خصال در افراد گذشته وجود نداشته و یا کمتر وجود داشته است و مردم هم به همین دلیل، آن آراء بالا را به او دادند.
البته این بدین معنی نیست که من همه چیز و همه کار او را قبول دارم. نقدهای زیادی دارم که بعضی را به خود او گفته‌ام، بعضی را در جمع اظهار کرده‌ام و بعضی را هم در سینه نگه داشته‌ام و تاکنون حجتی بر اظهار آنها در میان مردم نداشته‌ام. ولی مجموعاً، نقاط قوت او بر نقاط ضعفش غلبه دارد. توضیح بیش از این لازم نیست و من معتقدم بالاخره مسئولی که با رأی بالای مردم سر کار آمده است نباید مشکلی در راه خدمت به مردم برایش ایجاد کرد. مشکل‌آفرینی، سودش به دشمن می‌رسد و زیانش به مردم. هر که نیت خیری دارد باید در ارشاد خیرخواهانه او و تذکر نقصها و ضعفها و ارائه پیشنهادها بکوشد. خداوند در این ماه شریف رجب، همه ما را به راه راست هدایت فرماید و به راهی که رضای او در آن است بدارد و از راهی که نعوذ باا... غضب و سخط او در آن است باز دارد. اللهم اجعل عواقب امورنا خیراً و الهمنا طاعتک و جنبنا معصیتک.