یادداشت وارده؛
تابعیت(ایرانی الاصل، تابعیت ایرانی)، ایمان و اعتقاد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور. احراز این شرایط مقدماتی دشوار نیست. اما به تنهایی نمی‌تواند صلاحیت و کارآمدی داوطلبان ریاست جمهوری را تضمین کنند.
محمدحسین محمدی
بر اساس اصول نوزده و بیست قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، همه افراد ملت و به طور کلی مردم ایران از هر قوم و قبیله‌ای که باشند، به طور یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلامی برخوردارند و رنگ، زبان، نژاد و مانند اینها سبب امتیاز نمی‌باشد. بدین ترتیب بر اساس اصل برابری و تساوی شهروندان در برابر قانون و در نتیجه بهره‌مندی برابر از تمام حقوق و امتیازات سیاسی (اصل سوم قانون اساسی)، هر انتخاب کننده باید بتواند انتخاب شونده نیز باشد و هر کس حق دارد خود را داوطلب ریاست جمهوری بنماید.
لکن به خاطر ویژگی خاص نظام سیاسی کشور و اهمیتی که این مقام داراست، حصول پاره‌ای از شرایط کمی و کیفی قابل ملاحظه برای احراز صلاحیت نامزد ریاست جمهوری ضروری است. به همین جهت قانون اساسی در اصل (115) شرایط ویژه‌ای را برای داوطلبان ریاست جمهوری قائل شده است. بر اساس موارد مذکور در اصل (115) قانون اساسی و نیز ماده 35 قانون انتخابات ریاست جمهوری، شرایط لازم برای احراز صلاحیت نامزدی ریاست جمهوری را می توان به این صورت ارائه کرد:
تابعیت(ایرانی الاصل، تابعیت ایرانی)، ایمان و اعتقاد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور. احراز این شرایط مقدماتی دشوار نیست. اما به تنهایی نمی‌تواند صلاحیت و کارآمدی داوطلبان ریاست جمهوری را تضمین کنند.
شرایط دیگر «رجل مذهبی سیاسی» بودن، «مدیر و مدبر» بودن و «دارای حسن سابقه و امانت و تقوی» که شرایطی کیفی بوده و تا حدود زیادی صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری را تضمین می‌کند. احراز این شرائط دشوار است و حصول قطعیت در وجود یا عدم آنها و یا میزان لازم از هر یک دشوار است.
البته علیرغم ابهاماتی که در خصوص ملاک‌های احراز شرایط نامزدهای ریاست جمهوری وجود دارد یکی از محاسن و نقاط قوت اصل (115) ،پویایی در رسیدگی و بررسی صلاحیت‌های داوطلبان می‌باشد.
نظام اسلامی ایران نظامی است که از طرفی با سرعت زیاد در حال پیشرفت بوده و از طرف دیگر به دلیل پایبندی به آرمان‌ها و اهداف والای انقلابی و اسلامی مورد کینه و تهدید بسیار از جانب دشمنان قرار گرفته است. این دو ویژگی نظام اسلامی باعث اهمیت دو چندان انتخابات ریاست جمهوری و فرد منتخب آن به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور شده است که علاوه بر برخورداری از توان بالای مدیریتی، اهل مقاومت در برابر دشمنان بوده و مقهور دشمنان و فریب آنان نشود.
لازمه برخورداری از توان بالای مدیریتی، آمادگی برای پیشبرد همه جانبه امور در عرصه‌ها و زمینه های مختلف بوده که می توان شاخصه ها و ملاک‌های مختلفی را برای آن در نظر گرفت. از جمله این ملاک‌ها می‌توان به آشنا بودن با مسائل مدیریتی و اجرایی کشور، داشتن برنامه و پویایی و نشاط و به عبارت دیگر توانایی لازم برای پیگیری و پیشبرد امور کشور در طول دوران چهار ساله ریاست جمهوری اشاره کرد.
به همین جهت مقام معظم رهبری در چند دوره اخیر انتخابات ریاست جمهوری در بیان ویژگی کاندیدای اصلح، بر جوان بودن و برخورداری از روحیه نشاط و امید و همچنین آشنا بودن با اهمیت کارهای اجرایی یا به عبارتی برخورداری از توان اجرایی و روحیه و عزم جهادی توسط نامزدهای ریاست جمهوری تأکید کرده‌اند.از طرف دیگر روبرو بودن کشور با مسائل و مشکلات مختلف از جمله ساختار اداری و مسائل اقتصادی و ... نیاز به تمرکز زیاد بر این مسائل و صرف تمام توان به منظور برطرف کردن آنها را می‌طلبد و برای همین یکی از شاخص‌های لازم برای رئیس جمهور، نپرداختن به حواشی و امور غیر مرتبط با این پست حساس و سرنوشت‌ساز می‌باشد. همانگونه که اشاره شد توان ایستادگی در مقابل فشارها و تهدیدات دشمنان، از دیگر معیارها و ملاک های لازم برای داوطلبین ریاست جمهوری است که لازمه آن، شناخت دشمن و برنامه‌های او و برخورداری از روحیه مقاومت و سازش ناپذیری می‌باشد.
بنابراین می‌توان گفت شرایط کشور در بررسی صلاحیت های داوطلبین ریاست جمهوری نقش مهم و بسزایی را دارا بوده و نیازمند پویایی شاخص‌ها و معیارها می‌باشد و رعایت مصلحت نظام دقیقا به این معنا می‌باشد که شرایط و اقتضائات نظام در رسیدگی به صلاحیت داوطلبین مدنظر قرار گیرد.