در برنامه تلویزیونی «صبحانه ایرانی» مطرح شد؛
روند بررسی صلاحیت‌ها از زبان سخنگوی شورای نگهبان/ فصل «ملت» یکی از وجوه قابل افتخار قانون اساسی است
دکتر هادی طحان‌نظیف سخنگوی شورای نگهبان به مناسبت سالروز تصویب قانون اساسی میهمان برنامه تلویزیونی «صبحانه ایرانی» در شبکه دوم سیما بود.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان، دکتر هادی طحان‌نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان صبح امروز (12 آذر 1402) به مناسبت سالروز تصویب قانون اساسی میهمان برنامه تلویزیونی «صبحانه ایرانی» در شبکه دوم سیما بود.
در هر دوره‌ای صلاحیت‌ها را بررسی می‌کنیم
شروع سوالات مجری برنامه درباره دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی بود که اکنون در ایستگاه بررسی صلاحیت‌ها در هیات‌های نظارتی استانی قرار دارد و در روز جمعه 11 اسفند 1402 همزمان با برگزاری انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری برگزار خواهد شد، بود. وی پرسید که چرا یک فرد که در گذشته رد شده در این دوره تایید شده است یا اینکه کسی که در گذشته تایید شده و اکنون دارای مسئولیت است، رد شده است؟ آیا معیارها تغییر کرده است؟
دکتر طحان‌نظیف در این رابطه گفت: قوانین انتخاباتی مختلف و برای هر انتخابات یک قانون مجزا داریم. هر کدام از انتخابات‌های ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری و شوراهای اسلامی شهر و روستا قانون و شرایط خاص خودش را دارد.
وی اضافه کرد: لذا ممکن است یک نفر دارای شرایط برای کسب نمایندگی مجلس خبرگان رهبری باشد، اما برای ریاست‌جمهوری نباشد. یا اینکه یک فرد دارای شرایط برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری نباشد اما برای انتخابات مجلس شورای اسلامی دارای شرایط باشد.
سخنگوی شورای نگهبان بر همین اساس عنوان کرد که یک نفر در انتخابات‌های مختلف شرایط یکسان ندارد؛ یعنی ممکن است صلاحیت‌های وی در یک انتخابات تایید و در دیگری تایید یا احراز نشود.
دکتر طحان‌نظیف در ادامه وضعیت یک فرد در یک انتخابات را مورد بررسی قرار داد و گفت: نخست اینکه ممکن است شرایط برای کاندیداتوری افراد تغییر کند؛ کمااینکه اکنون با اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی تغییرات اندکی در شرایط داوطلبان انتخابات مجلس به وجود آمده است.
وی دومین دلیل تبدیل رد به تایید یا تایید به رد را تغییر شرایط افراد اعلام کرد و بیان داشت: ممکن است فردی در گذشته تایید شده اما با رفتارها و اقدامات مجرمانه‌ای که انجام داده است، ردصلاحیت شود. برعکس نیز ممکن است؛ یعنی فرد در گذشته پرونده قضایی بازی داشته که آن پرونده بسته و وی نیز تبرئه شده است. یا اینکه دستگاه‌هایی که در گذشته استعلام وی را منفی اعلام کرده بودند، طی برگزاری جلساتی با وی به این نتیجه رسیدند که موانع وی برای کاندیداتوری برطرف شده است.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان همانطور که در گذشته نیز بیان داشته بود، اعلام کرد: ما در هر دوره‌ای صلاحیت‌های افراد را مجدد بررسی می‌کنیم.
دکتر طحان‌نظیف این نکته را هم اضافه کرد که قانون برای بررسی صلاحیت‌ها مراحل مختلفی پیش‌بینی کرده است. نظری که در دو سه هفته پیش درباره صلاحیت‌های داوطلبان اعلام شد، نظر هیات‌های اجرایی انتخابات مجلس بود.
وی درباره آن هیات‌ها توضیح داد: هیات‌های اجرایی ارتباطی با شورای نگهبان ندارند. هشت نفر از اعضای آن از معتمدین مردمی در حوزه انتخابیه و شهرستان هستند. تعدادی از اعضا هم شخصیت‌های حقوقی همچون فرماندار، رئیس اداره ثبت احوال و نماینده دادگستری است.
دلیل بررسی صلاحیت‌ها در چند مرحله
سخنگوی شورای نگهبان درباره مرحله دوم بررسی صلاحیت‌ها که در هیات‌های نظارت استانی انجام می‌گیرد، گفت: اکنون هیات‌های نظارت استانی در حال بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی هستند که 50 روز مهلت دارند. پس از آن شورای نگهبان به بررسی صلاحیت‌ها خواهد پرداخت. معمولاً هر سه مرحله را به شورای نگهبان نسبت می‌دهند اما تنها مرحله نهایی مربوط به شورای نگهبان است و طبق قانون جدید شورا 30 روز زمان برای بررسی صلاحیت‌ها دارد. هرکس شکایتی نسبت به هر یک از مراحل داشته باشد می‌تواند شکایتش را به مرحله بعد اعلام کند.
دکتر طحان‌نظیف درباره اینکه چرا بررسی صلاحیت‌ها در چند مرحله انجام می‌گیرد، اظهار داشت: اتقان بررسی صلاحیت‌ها و طی یک سیر منطقی برای قانون‌گذار مهم بوده است. اگر مهم نبود تنها یک مرحله پیش‌بینی می‌کرد. مراحل مختلف پیش‌بینی شده تا حرف افراد شنیده شود و حق افراد تضییع نشود. مراحل طولانی و پیچیده می‌شود اما اتقان کار افزایش می‌یابد.
مجری برنامه در ادامه پرسید که آیا آماری از تغییر وضعیت داوطلبان در هیات‌های نظارت دارید که سخنگوی شورای نگهبان پاسخ داد: اکنون آماری نداریم؛ چراکه بررسی صلاحیت‌ها در هیات‌های نظارتی به تازگی شروع شده است. اما همانطور که بارها گفتم در هر یک از مراحل ممکن است، نظرات تغییر یابد.
وی خاطرنشان کرد: مراحل بررسی صلاحیت‌ها مستقل و ترکیب‌های هیات‌ها نیز مستقل و در هر مرحله متفاوت است. بنابراین هرچه جلوتر می‌رویم، بررسی‌ها با دقت بیشتری انجام می‌گیرد.
وضعیت نماینده‌های ردصلاحیت شده
مجری در ادامه این سوال را پرسید که برخی از نمایندگان کنونی مجلس به دلیل عدم التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی ایران برای انتخابات مجلس آینده تایید صلاحیت نشدند، این در حالی است که آن‌ها هم اکنون نماینده مجلس هستند و قرار است تا پایان دوره نیز نماینده مجلس بمانند. اینکه افرادی التزام علمی ندارد و اکنون نماینده هستند، خلا قانونی است؟ که دکتر طحان‌نظیف ابتدا پاسخ داد: ما در قانون با این وضعیت مواجه هستیم. نظراتی که اشاره کردید هم مربوط به مرحله قبل است. ممکن است نظری در مرحله قبل داده شده و در مرحله بعد اصلاح شود و تغییر یابد. از الان نمی‌توان حکم نهایی برای افراد صادر کرد. باید سیر بررسی صلاحیت‌ها در هیات‌های نظارت نیز طی شود.
وی در ادامه پاسخ اصلی را اینگونه بیان کرد: بالاخره قانون پیش‌بینی کرده آن فردی که در مجلس است باید چهار سال نمایندگی را برعهده داشته باشد. قانون می‌تواند وضعیت دیگری را پیش‌بینی کند.
سقف هزینه‌کردهای داوطلبان در حال بررسی است
موضوع دیگری که مورد بحث و گفتگو در این برنامه تلویزیونی قرار گرفت، «شفافیت منابع مالی داوطلبان انتخابات» بود که سخنگوی شورای نگهبان ابتدا اظهار کرد: قانون شفافیت منابع مالی فقط برای انتخابات مجلس شورای اسلامی است.
وی سپس بیان داشت: این قانون در بهمن ماه سال 1398 و چند روز پیش از برگزاری انتخابات مجلس یازدهم به تصویب رسید و فرصت اجرا پیدا نکرد. لذا انتخابات مجلس دوازدهم، اولین انتخاباتی خواهد بود که این قانون در آن اجرایی خواهد شد.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: از ابتدای سال در مصاحبه‌ها و در جلساتی که با دستگاه‌های درگیر با امر انتخابات داشتیم، متذکر شدیم که این قانون، قانون جاری کشور است و باید مبنای عمل قرار گیرد. زمان هم برای تمهید مقدمات فراهم است و مانند دوره قبل نیست. لذا گفتیم که تمهیدات اجرایی فراهم شود.
دکتر طحان‌نظیف این قانون را نسبتاً جامع و کامل دانست و البته عنوان کرد: ممکن است در مقام عمل، نقصان‌ها و خلاهایی داشته باشد که به مرور باید برطرف شود. من درخواست می‌کنم که این قانون مورد مطالعه و مطالبه قرار بگیرد تا عملیاتی شود.
وی سپس درباره جزئیات این قانون انتخاباتی اظهار داشت: این قانون موضوعات مختلفی را پیش‌بینی کرده و در ثبت‌نام اخیر نمایندگان هم مبنای عمل بود. به طور مثال داوطلبان باید شماره حسابی به عنوان حساب انتخاباتی به سامانه اعلام می‌کردند؛ در واقع تمام هزینه‌کردهای انتخاباتی از طریق این حساب انجام خواهد شد. این حساب برای ما مبنا خواهد بود و اصل هم بر این است که این حساب انتخاباتی است، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. لذا افراد یا باید افتتاح حساب می‌کردند یا اینکه یکی از حساب‌هایی را که داشتند به این موضوع اختصاص می‌دادند. بانک هم گواهی می‌داد که حساب انتخاباتی است. این اولین قدمی بود که برداشته شد.
سخنگوی شورای نگهبان افزود: در مورد سقف هزینه‌کردها نیز در قانون معیارها و مشخصاتی ذکر شده است. براساس سه عامل جمعیت، وسعت جغرافیایی و تعداد کرسی که هر حوزه انتخابیه در مجلس دارد، وزارت کشور برای هر حوزه انتخابیه عددی را مشخص می‌کند. وزارت کشور باید سقف هزینه کردها را تعیین و هیات عالی نظارت بر انتخابات تایید کند. وزارت کشور ارقام را به ما اعلام کرده و در حال بررسی است. سقف هزینه‌کرد هر حوزه انتخابیه پس از تایید در هیات عالی نظارت به کاندیداها اعلام خواهد شد.
داوطلبان از چه کسانی نباید کمک بگیرند؟
وی در خصوص کمک‌هایی هم که داوطلبان انتخابات مجلس می‌توانند از افراد مختلف دریافت کنند، بیان داشت: در این قانون آمده که از چه کسی می‌توان کمک دریافت کرد و از چه کسی نمی‌توان کمک دریافت کرد. از محکومان اقتصادی و شخصیت‌های حقوقی (هلدینگ، کارخانه، شرکت و...) نمی‌توان کمک دریافت کرد. تنها از اشخاص حقیقی می‌توان پول دریافت کرد که آن اشخاص هم باید حتماً ایرانی باشند. دریافت کمک مالی از این افراد تبعات دارد که تبعات آن خیلی روشن است.
وی این نکته را هم بیان کرد که دریافت کمک مالی از افراد نیز سقف دارد. یک فرد تنها می‌تواند 20 درصد هزینه‌های یک کاندیداها را تامین کند و نمی‌تواند تمامی هزینه‌های کاندیداها را تامین کند؛ چراکه اگر آن کاندیدا به مجلس راه پیدا کند وامدار آن فردی خواهد بود که هزینه‌های تبلیغاتی وی را پرداخت کرده است.
سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سوال مجری که آیا ممکن است افراد این قانون را دور بزنند، گفت: تمام هزینه‌کردها باید در سامانه‌ای مشخص شود. تبلیغات یک امر بیرونی و عینی است. اگر هزینه کمی برای تبلیغات اعلام شود و در عمل مردم شاهد هزینه‌های هنگفت برای تبلیغات باشند، تناقض شکل می‌گیرد و دستگاه‌ها حساس خواهند شد.
وی اعلام کرد که این قانون ضمانت‌های اجرایی سنگینی هم پیش‌بینی کرده است. به طور مثال اگر داوطلبی مراعات نکند و تخلف کند، قانون یک تا دو دوره محرومیت از حضور در انتخابات مجلس پیش‌بینی کرده است. ضمن اینکه قانون برای افراد غیر داوطلب که مرتکب تخلف بشوند هم مجازات‌هایی در نظر گرفته است.
سخنگوی شورای نگهبان سخنانش درباره این قانون را اینگونه جمع‌بندی کرد: قانون ابعاد مختلف را پیش‌بینی کرده و بالاخره باید از یک جایی گام‌های ابتدایی را برداشت.
چالش جدید سخنگو برای روز قانون اساسی
مجری سپس به موضوع قانون اساسی که دکتر طحان‌نظیف به مناسبت سالروز تصویب آن در برنامه تلویزیونی «صبحانه ایرانی» حضور یافته بود، پرداخت و ابتدا با یادآوری چالشی که سال گذشته سخنگوی شورای نگهبان مطرح کرده بود، پرسید که آیا برای امسال چالش خاصی دارید؟
چالشی که سال گذشته دکتر طحان‌نظیف مطرح کرده بود این پرسش از مردم بود که تاکنون چند بار قانون اساسی را خوانده‌اید. وی چالش امسال را هم اینگونه بیان کرد: اگر مردم قابی در دفتر هر یک از مسئولان داشته باشند، کدام اصل از قانون اساسی را روی آن می‌نویسند تا در پیشگاه هر مسئولی باشد و مسئول هر روز با آن مواجه شود تا در راستای تحقق آن تلاش بیشتری انجام دهد.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان سپس بیان کرد: متاسفانه مراجعه‌مان به قانون اساسی کم است. قانون اساسی ما این قابلیت را دارد که همه مردم به آن افتخار کنند. من در هر فرصتی به دنبال این هستم که مردم به قانون اساسی مراجعه کنند.
وی خاطرنشان کرد: قانون اساسی در هر کشوری از جمله در کشور ما مهمترین قانون است. این قانون به عنوان قانون مادر شناخته می‌شود و خیلی از موضوعات در آن ذکر شده است. مهمترین ارزش‌های ملت در قانون اساسی پیداست. قانون اساسی 177 اصل دارد و شامل 14 فصل می‌باشد که به موضوعات مختلف پرداخته است. این قانون در ابتدا 175 اصل بود که در بازنگری که در آن به وجود آمد به 177 اصل افزایش یافت.
دکتر طحان‌نظیف عنوان کرد: یکی از وجوه قابل‌افتخار قانون اساسی، فصل «ملت» است. حقوق ملت در فصل سوم قانون اساسی ذکر شده است. از مردم عزیز می‌خواهم به این قانون مراجعه کنند. در قانون اساسی صلاحیت نهادهای مختلف ذکر شده است. هر قوه و نهاد اختیارات و وظایفی دارد. طبیعی است که در هر قانون اساسی وظایف قوای مختلف را ببینیم اما اینکه برای قانون‌گذاران نظام جمهوری اسلامی ایران حقوق ملت برایشان به قدری مهم بوده که در یک فصل مجزا به آن پرداخته اند، جز وجوه قابل افتخار قانون اساسی است.
سخنگوی شورای نگهبان در پایان این بخش درباره چالش سال گذشته هم گفت که بازخوردهای خوبی داشت. برخی عدد ذکر کردند و برخی گفتند که تاکنون مراجعه نکرده‌ایم اما مراجعه خواهیم کرد و آن را مطالعه خواهیم کرد.
برگزاری 22 جلسه برای بررسی برنامه هفتم
مجری در بخش پایانی سوالاتش به لایحه برنامه هفتم و افزایش سن بازنشستگی که بازخوردهای بسیاری در رسانه‌ها داشت اشاره کرد و پرسید آیا شورای نگهبان در این خصوص رویکرد خاصی دارد؟ و سخنگوی شورای نگهبان گفت: برنامه هفتم خیلی حجیم است و تاکنون در این رابطه 22 جلسه در شورای نگهبان برگزار شده است. برای اینکه بتوانیم ظرف مدت زمان 20 روزه اظهارنظر کنیم، پیش از آنکه متن رسمی را دریافت کنیم، بررسی این لایحه را آغاز کردیم.
وی افزود: هنوز به این موارد نرسیدیم، چراکه از مصوبات اخیر مجلس شورای اسلامی در برنامه هفتم توسعه است. بنابراین هنوز بحثی در مورد افزایش سن بازنشستگی، متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان و کاهش مدت خدمت سربازی که مردم خیلی پیگیر هستند و به من نیز زیاد پیام می‌دهند، صورت نگرفته است. بنابراین چون هنوز در صحن شورا مطرح نشده نمی‌توانم نظر شورا را بیان کنم.
مجری در پایان این سوال را هم پرسید که آیا شفافیت آرای نمایندگان منعی دارد؟ آیا شما به آن رای خواهید داد؟ که دکتر طحان‌نظیف پاسخ داد: طرح شفافیت تصویب شد که البته با اشکالاتی مواجه گردید. آن اشکالات هم مربوط به شفافیت آرای نمایندگان نبود. راجع به توسعه‌ای بود که این طرح پیدا کرده بود.
وی افزود: تا پیش از اینکه رای‌گیری الکترونیکی شود، در گذشته رای‌گیری به صورت قیام و قعود صورت می‌گرفت و شفاف بود. اکنون تعداد بسیاری از نمایندگان در سامانه‌ای که قابلیت مشاهده برای همه مردم دارد، آرای‌شان را به صورت داوطلبانه و شفاف بیان می‌کنند.
دکتر طحان‌نظیف اعلام کرد: از نظر قانونی منعی نداریم اما این کار به لحاظ قانون می‌خواهد در قالب طرحی انجام بشود که آن طرح چون ابعادش فراتر از مجلس بود و سایر قوا و دستگاه‌ها را دربرمی‌گرفت و ملاحظاتی در مورد آن‌جاها وجود داشت، در رفت و برگشت با اشکالاتی مواجه شد.
سخنگوی شورای نگهبان درباره سرنوشت این طرح گفت: این طرح اکنون در دست شورای نگهبان نیست. به دلیل یکی دو مورد به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شد. در مجمع نیز هیات عالی نظارت بر حُسن اجرای سیاست‌های نظام نکاتی داشت. مجلس باید اصلاح کند. هر وقت اصلاح کند، ما و مجمع مجدد بررسی می‌کنیم.
مجری برنامه در پایان از حضور مجدد سخنگوی شورای نگهبان در این برنامه تلویزیونی قدردانی کرد و چالش روز قانون اساسی را بار دیگر مطرح کرد.
انتهای پیام/
لینک کوتاه :
