رویه شورای نگهبان در موضوعات مختلف چگونه به دست می‌آید؟
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان، شانزدهمین جلسه از سلسله جلسات کرسی‌های نظریه‌پردازی نقد و مناظره، به کرسی ترویجی با موضوع «شورای نگهبان و مقوله رویه؛ از انقیاد تا تحول‌پذیری» اختصاص داشت که در ابتدای آن، آقای وحید حیدری، پژوهشگر دکتری حقوق عمومی و ارائه‌کننده بحث، اظهار داشت: شورای نگهبان طی ۴۰سال نظراتی را ابراز کرده که مشابهت‌هایی در بین این نظرات وجود داشته است. پس از بررسی این تشابهات این سوال پیش آمده که آیا می‌شود رویه این نهاد را در موضوع واحد اقتباس کرد؟ اگر این امکان هست ضوابط تشکیل و تغییر رویه‌های احتمالی چیست؟
وی سپس با تعریف لفظی و اصطلاحی رویه گفت: رویه، واجد یکسری ویژگی‌هایی همچون مبنای مشخص، منطق قابل کشف و قابل پیش‌بینی بودن رفتار شخص یا نهاد در رفتارهای مشابه است.
حیدری در ادامه با اشاره به اینکه درباره رویه شورای نگهبان تا الان تعریفی صورت نگرفته است گفت: البته این رویه نمی‌تواند خارج از متن قانون اساسی یا موازین شرعی باشد.
این پژوهشگر سپس دو رویکرد متفاوت امتناعی و امکانی در قبال ایجاد رویه در نظرات شورای نگهبان را مطرح کرد و افزود: به نظر می‌رسد رویکردی که قائل به ممتنع بودن ایجاد رویه در نظرات شورای نگهبان است مورد تردید است زیرا ادله این رویکرد تام و تمام نیست و از سویی رویکردی که وجود رویه را ممکن می‌داند دارای ادله محکمی همچون امنیت حقوقی، ثبات و قطعیت حقوقی است.
حیدری در عین حال ضوابط و ملاک‌هایی را برای رویه‌گیری در نظرات شورای نگهبان برشمرد که از آن جمله می‌توان به اصلاح قانون اساسی، ابلاغ سیاست‌های کلی نظام، تغییر اعضا و نظرات شورای نگهبان و احکام حکومتی اشاره کرد.
در ادامه دکتر هادی طحان نظیف، حقوقدان شورای نگهبان و عضو هیئت علمی دانشگاه امام‌صادق(ع) به عنوان استاد ناقد این ارائه با تاکید براینکه موضوع شناسایی رویه شورای نگهبان بسیار مهم است گفت:اگر ما بتوانیم بعد از گذشت بیش از ۴۰سال از عملکرد این نهاد رویه شورای نگهبان را در یک چارچوب علمی قرار دهیم حتما با استقبال دستگاه‌های مختلف از جمله دولت، مجلس و خود شورای نگهبان مواجه می‌شود، زیرا مثلا اگر دولت بداند رویه شورای نگهبان در فلان موضوع چیست قطعا در تهیه لایحه آن را لحاظ می‌کند و نیازی نیست شورای نگهبان در پایان زنجیره تقنین آن را اصلاح کند.
وی سپس با بیان این پرسش که مفهوم رویه چیست گفت: رویه را از چه چیزی استخراج می‌کنیم؟ آیا صرفا از ایرادات شورای نگهبان رویه به‌دست می‌آید یا نه از نظرات تفسیری آن هم می‌توان رویه گرفت. به تعبیری آیا رویه فقط از وجوه سلبی به دست می‌آید یا از وجوه ایجابی هم می‌توان رویه به دست آورد؟همچنین آیا رویه از تکثر نظرات به دست می‌آید یا از نظرات شاخص، ولو یکبار در طول چهاردهه گذشته اعلام شده باشد هم استخراج می شود؟ آیا نسبت به سایر صلاحیت‌های شورای نگهبان اعم از نظرات فقها درباره آراء دیوان عدالت اداری یا موضوع انتخابات هم می‌توان به ایجاد رویه رسید؟
این حقوقدان شورای نگهبان سازوکار رویه‌گیری را هم مهم دانست و گفت: حتما رویه‌گیری در موضوعات شرعی متفاوت از رویه‌گیری در موضوعات قانون اساسی است .
وی در عین حال با تاکید براینکه می‌توان در نظرات شورای نگهبان به ایجاد رویه رسید افزود: البته راه برای استدلال اعضا در جهت تغییر احتمالی نظرات شورا باید باز باشد.
در ادامه این نشست، دکتر مصطفی مسعودیان، عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد هم به عنوان استاد ناقد اظهار داشت: باید بین تبدّل رای و نظر شورای نگهبان با تبدّل رویه تفکیک قائل شد. همچنین در رویه حتما کثرت وجود دارد.
وی با بیان اینکه معتقدم اصل بر ثبات رویه است و ما به راحتی نمی‌توانیم رویه را تغییر دهیم، افزود: همچنین باید در رویه شورای نگهبان در قبال مصوبات مجلس، نظرات تفسیری و بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات تفکیک صورت گیرد .
این استاد ناقد همچنین با تاکید براینکه در رویه‌گیری باید با احتیاط عمل کرد افزود: بین رویه‌های شرعی و رویه‌های قانون اساسی نیز باید تفکیک قائل شویم، زیرا تغییر در رویه‌های قانون اساسی خیلی سخت است چون نیازمند حکم حکومتی یا سیاست‌های کلی است.
انتهای پیام/
