کد خبر: ۷۹۹۰
تاریخ انتشار: ۱۵ مرداد ۱۴۰۰ - ۱۸:۱۱- 06 August 2021
بررسی مفهوم فقهی و حقوقی «تنفیذ»

امضاء و تنفیذ، تفاوت یا ترادف؟

از مفهوم امضاء در اصطلاح فقهی و حقوقی تحت عنوان تنفیذ یاد می‌شود. اگرچه این تعبیر در قانون اساسی ذکرنشده، امّا در ماده‌ی یک قانون انتخابات ریاست‌جمهوری مقررشده که دوره‌ی ریاست‌جمهوری ایران چهار سال است و از تاریخ تنفیذ اعتبارنامه به دست مقام رهبری آغاز می‌شود.

امضاء و تنفیذ، تفاوت یا ترادف؟

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان، رهبر انقلاب اسلامی در تاریخ ۱۴۰۰/۵/۱۲ طی مراسمی حکم سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران را به حجّت‌‌الاسلام آقای سیّدابراهیم رئیسی تنفیذ کردند در بخشی از این حکم آمده است: «اکنون با تشکّر از مردم عزیز و با پیروی از گزینش آنان، رأ‌ی به عالِم فرزانه و خستگی‌ناپذیر و کارآزموده و مردمی، جناب حجّت‌‌الاسلام آقای سیّدابراهیم رئیسی را تنفیذ و ایشان را به ریاست جمهوری اسلامی ایران منصوب میکنم، و از خداوند متعال توفیق و سربلندی ایشان و همکارانشان را مسئلت مینمایم و یادآوری میکنم که رأی ملّت و تنفیذ اینجانب تا هنگامی است که مشی همیشگی ایشان در پیمودن صراط مستقیم اسلام و انقلاب ادامه داشته باشد، که به فضل الهی چنین خواهد بود؛ ان‌شاءالله.» پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR درباره مفهوم «تنفیذ» یادداشتی از آقای دکتر هادی طحان نظیف،‌ سخنگو و عضو حقوق‌دان شورای نگهبان منتشر می‌کند.

یکی از وظایف و اختیارات مقام رهبری بر اساس بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی،‌ امضای حکم ریاست‌جمهوری پس از انتخاب مردم است. این صلاحیت در مراسمی با حضور مقامات عالی‌رتبه‌ی کشوری و لشکری تحت عنوان مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری از طرف ولی‌فقیه برگزار می‌شود.

از مفهوم امضاء در اصطلاح فقهی و حقوقی تحت عنوان تنفیذ یاد می‌شود. اگرچه این تعبیر در قانون اساسی ذکرنشده، امّا در ماده‌ی یک قانون انتخابات ریاست‌جمهوری اسلامی ایران مصوب (۱۳۶۴/۴/۵) مقررشده که دوره‌ی ریاست‌جمهوری ایران چهار سال است و از تاریخ تنفیذ اعتبارنامه به دست مقام رهبری آغاز می‌شود. در این زمینه، با عنایت به تنفیذ حکم سیزدهمین دوره‌ی ریاست‌جمهوری، نکات حقوقی زیر قابل توجه است:

۱. مبنای اعطای تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری به ولی ‌فقیه، از یک‌سو مطابق اصل ۵ قانون ‌اساسى، ولایت امر و امامت امت در زمان غیبت‌ بر عهده فقیه جامع‌الشرایط گذاشته‌شده و از سوی دیگر، حق حاکمیت ملت و قوای حاکم طبق اصل ۵۷ قانون اساسی زیر نظر ولایت مطلقه‌ی فقیه اعمال مى‌گردد تا ضامن عدم انحراف نهاد‌های مختلف از وظایف اصیل اسلامی خود باشند. قوه‌ی مجریه و کلیه‌ی امور در صلاحیت این نهاد نیز از جمله مصادیق تحت شمول ولایت ولی ‌فقیه بوده و بر همین اساس، مشروعیت هرگونه تصرف و اقدامی توسط رئیس‌جمهور نیازمند تنفیذ ولی‌ فقیه است تا از این طریق، شأن ولایی ولی‌ فقیه به نهاد ریاست‌جمهوری تسری یابد. در همین راستا، در بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، صلاحیت «امضای» حکم ریاست‌جمهوری توسط ولی‌ فقیه به‌رسمیت شناخته‌شده تا از این طریق، منصب ریاست‌جمهوری وجاهت شرعی یابد.

۲. برخلاف اظهارنظرها که در خصوص مفهوم امضاء و تنفیذ مطرح می‌شود، «امضاء» حکم ریاست‌جمهوری در لغت‌نامه‌های مختلف عربی و فارسی و همچنین در مشروح مذاکرات مجلس شورای بازنگری قانون اساسی، مترادف «تنفیذ» و به‌معنای به اجرا درآوردن و تأییدکردن به‌کار رفته است و مقصود از آن، در بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، اعتباربخشیدن و مشروعیت‌دادن به ریاست رئیس‌جمهور بر قوه‌ی‌ مجریه است. همچنان که در شورای بازنگری قانون اساسی برای جلوگیری از برداشت‌هایی که ممکن بود از مفهوم امضاء در آینده صورت گیرد -کمااینکه در حال حاضر این امر تحقق نیز یافته است- پیشنهاد جایگزینی واژه‌ی «تنفیذ» به‌جای واژه‌ی «امضاء» مطرح شد، امّا این پیشنهاد با این استدلال که واژه‌ی امضاء مصدر باب افعال به‌معنای «گذرا قراردادن» و «نافذ قراردادن» است و مفهوم امضاء به‌لحاظ معنایی با مفهوم تنفیذ تفاوتی ندارد، رأی نیاورد.

۳. مستند به ادله‌ی حقوقی و فقهی حاکم بر نظام جمهوری اسلامی ایران نظیر قانون اساسی، قانون انتخابات ریاست‌جمهوری و مشروح مذاکرات مجلس، در بررسی نهایی قانون اساسی ماهیت امضای حکم ریاست‌جهموری تنفیذ دانسته‌شده و مطابق رویه‌ی عملی حضرت امام خمینی رحمه‌الله‌علیه و رهبر انقلاب که از ماهیت امضای حکم ریاست‌جمهوری با عنوان «تنفیذ» رأی ملت یاد کرده‌اند، باید گفت ماهیت امضای حکم ریاست‌جمهوری نه یک ماهیت تشریفاتی، بلکه مبنایی جهت مشروعیت‌بخشی به منصب ریاست‌جمهوری در نظام جمهوری اسلامی ایران قلمداد می‌گردد.

ارسال نظر
captcha
آخرین اخبار

دکتر طحان‌ نظیف: لایحه عفاف و حجاب به دلیل برخی از ایرادات و ابهامات مجدداً به مجلس برگشت داده شد

دکتر طحان نظیف: قانون اساسی ظرفیت‌های فراوانی درباره مشارکت مردم پیش‌بینی کرده/ همه قوا در سال ۱۴۰۳ نسبت به بسترسازی برای جهش تولید با مشارکت مردم تلاش کنند

صحت انتخابات مجلس شورای اسلامی در تمامی حوزه‌های انتخابیه تایید شد/ مرحله دوم ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ برگزار می‌شود

صحت انتخابات مجلس خبرگان رهبری تایید شد/ اعلام صحت انتخابات مجلس شورای اسلامی در ۵۶ حوزه دیگر + اسامی

آیت‌الله جنتی: امیدواریم سال آینده با تلاش مسئولان و مجلس جدید شاهد پیشرفت سریعتر کشور باشیم

گزارش تصویری جلسه شورای نگهبان ۲۷ اسفند ۱۴۰۲

بخش اول لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور در شورای نگهبان تایید شد

اعلام صحت انتخابات در ۸۱ حوزه انتخابیه دیگر توسط سخنگوی شورای نگهبان/ تعداد حوزه‌های تاییدشده به ۱۳۳ رسید

۴۵ مصوبه مجلس در سال ۱۴۰۲ در شورای نگهبان بررسی شد/ مانند همه دوره‌ها گزارش‌ها و شکایات داشتیم، اما انتخابات در سلامت کامل برگزار شد

گزارش تصویری آخرین نشست خبری دکتر طحان نظیف در سال ۱۴۰۲

پربازدید ها

دکتر طحان نظیف: قانون اساسی ظرفیت‌های فراوانی درباره مشارکت مردم پیش‌بینی کرده/ همه قوا در سال ۱۴۰۳ نسبت به بسترسازی برای جهش تولید با مشارکت مردم تلاش کنند

نظر شورای نگهبان درباره لایحه برنامه پنجساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران

آغاز به کار سامانه «مردم ناظر»؛ تمام مردم می‌توانند بر انتخابات نظارت و گزارش تخلفات احتمالی ارسال کنند

دکتر طحان‌نظیف: مشکلی در برگزاری انتخابات وجود ندارد/ تمدید رای‌گیری تا سه ساعت اول با وزارت کشور است

اعلام صحت انتخابات در ۸۱ حوزه انتخابیه دیگر توسط سخنگوی شورای نگهبان/ تعداد حوزه‌های تاییدشده به ۱۳۳ رسید

لایحه کولبری تایید شد و مدت زمان سربازی کاهش یافت/ انتخابات الکترونیک در مرحله دوم برگزار می‌شود

تایید صحت انتخابات مجلس در ۵۲ حوزه انتخابیه از ۱۱ استان/ سخنگوی شورای نگهبان: وضعیت سایر حوزه‌ها در روز‌های آینده اعلام می‌شود

نشست خبری سخنگوی شورای نگهبان شنبه برگزار می‌شود

نظر شورای نگهبان درباره طرح ساماندهی کارکنان دستگاههای موضوع ماده (۲۹) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه

نظر شورای نگهبان درباره آخرین مصوبات مجلس + جزئیات