در نظارت بر انتخابات بین اصلاح طلبان و اصول‌گرایان تفکیک قائل نیستم

به گزارش اداره کل روابط عمومی شورای نگهبان، دکتر عباسعلی کدخدایی در آستانه سالگرد تأسیس شورای نگهبان در گفتگو با عصر ایران به سئوالات خبرنگاران آن پاسخ داد.
مشروح مصاحبه دکتر کدخدایی با عصر ایران به شرح زیر است:
*گفتگویی از آقای حجاریان منتشر شده و ایشان گفتند که اگر شورای نگهبان به رفتار خودش مبنی بر رد صلاحیت ها ادامه دهد، ما دیگر در انتخابات شرکت نمی کنیم این سخن و عدم شرکت را چگونه تفسیر می کنید؟
- شورای نگهبان منتظر نظرات افراد نخواهد نشست. آنها خودشان می دانند که شرکت کنند یا نه ما یک وظیفه قانونی داریم که طبعا آن را انجام خواهیم داد و ملاحظه این را نخواهیم داشت که گروهی در انتخابات شرکت می‌کنند یا نمی کنند.
ما معتقدیم که اگر وظایف قانونی انجام نشود، تخلف صورت گرفته است. آنچه قانون تکلیف کرده نظارت بر انتخابات، نظارت بر مصوبات مجلس، قانون اساسی و قانون عادی است و طبیعتا شورای نگهبان هم ضمن اینکه از حضور گسترده مردم به عنوان یک محور حق تعیین سرنوشت استقبال می کند ولی هیچگاه هم از انجام وظایف قانونی خود صرف نظر نخواهد کرد.
بنابراین اگر اشاره به این است که شورای نگهبان از وظایف قانونی خود کوتاه بیاید، خیر و به عقیده بنده افرادی هم که این عقیده را دارند باید خودشان را اصلاح کنند.
*اصلاح‌طلبان بارها مطرح کرده‌اند که خواهان گفت‌وگو با شورای نگهبان هستیم. اگر این گفت‌وگو انجام شود حاصل آن چه خواهد بود؟ اصلا منظور از توافق و گفت‌وگو با شورای نگهبان چیست؟
- بنده در حوزه انتخابات بین اصلاح طلبان و اصول گرایان تفکیک قائل نیستم بلکه این تفکیک مربوط به حوزه سیاسی است چرا که وظیفه قانونی ما تایید صلاحیت یا تایید صحت انتخابات در هر مرحله‌ای است لذا تفاوتی ندارد که نامزدها مربوط به کدام جریان سیاسی باشند.
نتیجه انتخابات هم در ادوار گذشته چه در مجلس و چه در بحث ریاست جمهوری نشان دهنده این بوده که شورای نگهبان برخورد سیاسی نداشته و فقط وظیفه قانونی خودش را انجام داده است.
اصولا این که ما بگوییم یک جناح خارج از حاکمیت است مفهوم ندارد به طور مثال آیا در دوره آقای خاتمی اصلاحات خارج از حاکمیت بود؟
در اصل فرضیه ای که به واسطه آن محورهایی را مطرح می کنند، اشتباه است جریانات سیاسی که در چارچوب قانون، وفاداری خود را به نظام اعلام و اثبات کرده اند همیشه در حاکمیت بودند، هستند و خواهند بود و به نظرم ضرورتی ندارد که شورای نگهبان در رویه خود بازنگری کند.
*تمایل اصلاح طلبان بر این است چهره‌های شناخته شده این جریان که بعد از انتخابات 88 در حاشیه سیاست حضور دارند وارد گود میدان انتخابات شوند.
- لازم است تفکیکی بین اقداماتی که مجرمانه است و اقدامات سیاسی، در مورد فعالیت های یک فعال سیاسی صورت گیرد.
نگاه شورای نگهبان آنجایی که فعالیت ها در چارچوب سیاسی است منفی نیست چه به اصلاح طلبان و چه به اصول گرایان اما جایی که اقدامات مجرمانه صورت گیرد وظیفه شورای نگهبان این است که منطبق بر قوانین اعمال نماید ولی اگر فعالیتی صرفا سیاسی باشد هیچ منعی از سوی شورای نگهبان وجود ندارد که بخواهد مثل گذشته علی السویه به مانند گروه های سیاسی عمل کند.
* آیا کسی که در حوادث بعد از انتخابات سال 88 دادگاهی شده باشد، می تواند دیگر در انتخابات شرکت کند؟
- طبق قوانین، آنجایی که اقدامات مجرمانه بوده و نظام زیر سوال رفته نمی توان اجازه ورود این افراد داده شود ولی اگر صرفا فعالیت سیاسی ساده باشد، مورد تایید هستند و می توانند فعالیت کنند.
* فلسفه تشکیل شورای نگهبان بر اساس آنچه در مذاکرات مجلس قانون اساسی هم وجود دارد به صورت اولویت، بررسی عدم مغایرت مصوبات مجلس با قانون و شرع است ولی در حال حاضر به نظر می رسد این در حاشیه است و انتخابات و تأیید صلاحیت اولویت است.
- البته اینطور نیست. در قانون اساسی 3 وظیفه برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده است. اصل 94، 92، نظارت بر تطبیق مصوبات مجلس، اصل نظارت بر انتخابات و اصل 98 هم تفسیر قانون اساسی.
به طور عادی در طول سال مصوبات مجلس که مطرح می شود، شورای نگهبان هم در معرض نقد و ارزیابی قرار می‌گیرد.
لذا در طول سال نقدهای بسیاری به عملکرد و نظر شورای نگهبان می شود که البته ما هم استقبال می کنیم. حوزه انتخابات در دو دهه اخیر جایگاه و اهمیت بسیاری پیدا کرده، طبعا نگاه نهاد ناظر هم ارتقا پیدا کرده و البته مردم هم این موضوع را بیشتر مورد توجه قرار می دهند. از طرفی سیاسیون هم همیشه باید از این رهگذر وارد پست های اجرایی مثل مجلس و ریاست جمهوری شوند لذا ماجرای تایید صلاحیت‌ها همیشه نسبت به نظارت بر مصوبات پررنگ بوده است.

* در خصوص بحث پالرمو و اف ای تی اف نظر شورای نگهبان چیست؟
مفهومی به معنا اف ای تی اف نداریم. اف ای تی اف نهاد رنکینگ سلامت مالی کشورهاست و یک الزاماتی را برای جمهوری اسلامی ایران در نظر گرفته که وزیر قبلی هم آنها را پذیرفته است این الزامات موارد متعددی از جمله چهار مصوبه که دو مصوبه داخلی ایران و دو کنوانسیون پالرمو و کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم است و دو قانون هم از جمله قانون پولشویی و قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم است که باید اصلاح شود.
در حال حاظر چیزی که در جریان است یک قانون و یک کنوانسیون از مجلس آمد که هفته گذشته بحث شد و ادامه آن هم این هفته صورت می گیرد. اصلاح قانون مبارزه با پولشویی هم یک ایراد شکلی داشت که به مجلس برگرداندیم تا اشکالات محتوایی هم بررسی شود.
* آیا احتمال دارد پالرمو به مجلس برگردانده شود؟
-بله، این احتمال وجود دارد.
* به نظر می رسد برخی از نمایندگان مجلس به عنوان کسانی که به طور مستقیم با شورای نگهبان کار می کنند از برخی اظهارنظر ها می ترسند. آیا واقعا شورای نگهبان ترس دارد؟
- بنده هم شنیدم و به نظرم مطرح شدن چنین موضوعی بدون مبناست. به طور مثال یک فردی بیان کرده بود ما به جای اینکه از خدا بترسیم از شورای نگهبان می ترسیم.
در اصل این موضوع جای تاسف دارد. نقض این مساله این است که بسیاری از نمایندگان علیه شورای نگهبان صحبت می کنند و شورا هم آگاه است لذا نمایندگان نباید از شورای نگهبان بترسند.
اگر در جایی مطالبی گفته شود که متضمن افترایی باشد یا کیان نظام را مورد تهدید قرار دهد دیگر ترس از شورای نگهبان نیست بلکه از قانون است چرا که فردی که وارد مجلس می شود باید التزام عملی به شورای نگهبان و قانون اساسی داشته باشد لذا در جهت نقد هیچ مشکلی پیش نمی آید بلکه استقبال هم می شود.
* در برخی یادداشت ها ، تحلیل ها و مصاحبه‌ها به بحث حلقه بسته مدیریت و ناکارآمدی حاصل از آن مطرح می شود و برخی ها شورای نگهبان را متهم می کنند که شورای نگهبان در بوجود آمدن این ناکارآمدی نقش دارد و اجازه نمی دهد چهره های مختلف وارد این عرصه شوند، نظر شما در این زمینه چیست؟
- دربحث انتخاب دو مورد مطرح می شود یکی مجلس خبرگان است که خیلی شاید مقصود شما نباشد و دیگری انتخاب ریاست جمهوری و مجلس است.
در حال حاضر میانگین سنی مجلس اکثرا جوان ها هستند لذا نمی توان گفت این حلقه بسته است. در حوزه ریاست جمهوری هم بین افرادی که در طول سال‌های گذشته صلاحیتشان تعیین شده افراد زیادی حضور داشتند که رای نیاوردند. در مجموع به جز در مواردی که شرط محدودیت سنی وجود نداشته باشد شورای نگهبان حمایت می کند.

* منظور بنده از بسته بودن حلقه مدیریت این است که مثلا در انتخابات مجلس اصلاح طلبان معتقدند که فهرست شان از چهره‌های دست دوم و سوم اصلاحات تشکیل شده بود و چهره‌های شناخته شده در حاشیه قرار گرفته بودند، شاید از ترس رد صلاحیت.
- درمجلس به اندازه کافی از این نسل هم وجود دارد و افرادی که نتوانستند ورود پیدا کنند به طور قطع شورای نگهبان دلایل و مستنداتی داشته و وظیفه قانونی خود را انجام داده است.
* سال آینده انتخابات مجلس است. آیا فکری شده است که مشکلات گذشته درماجرای ثبت نام ها پیش نیاید؟
- بخش عمده‌ای از این مشکلات دست ما نیست ولی کمک می کنیم. قانون انتخابات نیاز به یکسری اصلاحات مثل شروطی که برای سن و مدرک تحصیلی گذاشته شده بود، دارد. در حال حاضر مجلس و دولت درصدد اصلاح قانون انتخابات هستند و ما هم نظر مشورتی خود را داده‌ایم چراکه آنچه به ما مربوط می باشد، ارائه مشورت بوده است.
*مثل اینکه نظر مجمع تشخیص مصلحت نظام بر حضور سپنتا نیکنام مثبت است، نظر شورای نگهبان چیست؟
- اجازه بدهید من نظر ندهم چرا که گفته شده تا زمان قطعیت مصاحبه ای صورت نگیرد. فقط بدانید آنچه در دستور کار است مصوبه اصلاحی مجلس است که بعد از نظر شورا و آقایان فقها اصلاح شده است.
شنبه گذشته کمیسیون مجمع تشکیل جلسه داد و بنده هم حضور داشتم بحث هایی در این زمینه صورت گرفت و قرار شد شنبه آینده در جلسه عمومی مجمع مطرح شود. در هر صورت هر چه نظر مجمع باشد، شورای نگهبان هم تبعیت می کند.
* این سوال مطرح می شود که چرا این موضوع در این دوره مطرح شد در حالی که ایشان در دوره گذشته درشورای شهر نماینده مردم بودند.
- بله ایشان یک دور انتخاب شده بود و شورای نگهبان در حوزه انتخابات مسئولیتی ندارد. اینبار قبل از اینکه انتخابات انجام شود از آقایان شورای نگهبان استفتایی نسبت به تبصره ماده 26 قانون تشکیلات شورای شهر و روستا شد.
تبصره به آن شکل را آقایان فقها خلاف شرع دانسته اند و به مجلس هم اعلام شد ولی متاسفانه هیات نظارت در مجلس ترتیب اثر نداد و انتخابات را با حضور این افراد برگزار کرد. این در حالی است که شورای نگهبان قبل از انتخابات اعلام نظر کرده بود و سوابق آن هم موجود است لذا در این دوره از شورای نگهبان استفتا شده بود نه در دوره قبل.
*برای دوره های بعد فکری است که دچار اینگونه مشکلات نشویم؟
- مصوبه تعیین و تکلیف کلی کرده است.
*چرا قوانین این همه نیاز به تفسیر دارد؟
- تفاسیر اینگونه ای بسیار اندک است و البته تفسیر در همه نظام های سیاسی وجود دارد. به طور مثال برخی از مصوبات مجلس تفسیر مصوبات قبلی خود مجلس است زیرا زمانی که مسئول اجرایی می‌خواهد آنرا اجرا کند با یک دوگانگی در برداشت مواجه می شود و نیاز به تفسیر پیدا می کند که به واسطه مرجع قانونی صورت می گیرد.
در قانون اساسی، شورای نگهبان وظیفه تفسیر دارد، بنابراین شورا نسبت به مصوبه ای که در گذشته بوده و اعلام شده حال دوباره سوال می شود و شورا هم نظراتی را در رابطه با مصوبه انجام می دهد و البته این موارد هم در طول 40سال گذشته بسیار اندک بوده است.
*رابطه شورای نگهبان با مجلس دهم چگونه است؟
- از جهت کاری هم با رئیس مجلس و هم به نمایندگان رابطه بسیار خوبی است.
* این دیدگاه که در شورای نگهبان نظر آیت الله جنتی بسیار اعمال می شود، تا چه میزان به واقعیت نزدیک است؟
- 12 نفر کارشناس به اعتبار شخص حقیقی خود در شورای نگهبان هستند و اینها هر کدام براساس برداشت از قوانین شرعی نظر می دهند. اگر نظر هر فردی بخواهد اعتبار پیدا کند نیازمند این است که 6 رای دیگر هم کنارش بیاید لذا هیچ فرقی بین نظر دیگران با نظر آیت الله جنتی وجود ندارد و فقط به استثناء قوانین شرعی فقط نظر چهار تن از آقایان فقها اعمال می شود بنابراین هیچ تفاوتی بین رای اعضا و دبیر وجود ندارد و رای همه افراد منوط به مبانی استدلالی که در پی آن آمده است که آیا این رای مستدل به سوابق است یا خیر که منوط بر این ممکن است رای داده شود یا نه.
* اگر مجلس و شورای نگهبان به اجماع نرسند نزد مجمع تشخیص برده می شود این در حالی است که برخی از اعضای شورا در مجمع هم حضور دارند، چه تلاشی در جهت تاثیرگذاری شورای نگهبان در رای اعضای شورای می شود؟
- بحث هایی که در شورا داریم در مجمع هم مطرح می شود ولی در مجمع تابع نظر اعضای آن هستیم. اگر رای اکثریت با نظر مجلس یکی باشد، اعضای شورای نگهبان هم می پذیرند و بالعکس.
*آیا حضور آیت الله شاهرودی در مجمع به نفع شورای نگهبان شده است؟
- خیر، ایشان کاملا بی طرفانه عمل می کنند.
* درخصوص انتخابات در مجلس خبرگان رهبری بحث امتحان دادن مطرح شد که در این زمینه روایت های مختلفی است. چرا این مبحث حاشیه ساز شد؟
- در قانون خبرگان شرطی است که بیان می کند فرد باید حداقلی از اجتهاد را داشته باشد که تشخیص آن به فقهای شورای نگهبان محول شده است و هیچ منعی وجود ندارد که شورا با امتحان یا مصاحبه و یا تشخیص خود به تشخیص برسند. به همین خاطر هم در ادوار مختلف هر سه روش انجام شده است.
اعلام صلاحیت افراد چه در مجلس، چه در ریاست جمهوری و چه در خبرگان منوط به همان دوره است یعنی آقای زید که نماینده مجلس می شود منوط بر این نیست که دور بعد هم باشد لذا اعلام صلاحیت افراد در هر دوره مربوط به همان دوره است.
*در جامعه سوال به صورت جدی مطرح می‌شود که چگونه ممکن است کسی که در خبرگان تایید صلاحیت می کند خودش هم در انتخابات باشد و نامزدهای دیگر را تایید کند؟
- قانون گذار تنها محدودیتی که قائل شده این است که اگر یک فقیهی به طور مثال از استان فارس حق دارد نسبت به خبرگان همان استان فارس اظهارنظر کند نه استان‌های دیگر؛ تنها محدودیت قانونی همین است و محدودیت دیگری قائل نشده اند.
* در انتخابات سال گذشته بحثی مطرح شد مبنی بر اینکه رئیس جمهوری که 8 سال در راس قدرت حضور داشته است، چگونه رد صلاحیت می شود؟ اگر برای تخلفات دوره ریاست جمهوری اش است پس چگونه در مسند قدرت بوده است؟
اعتبار تایید صلاحیت افراد در مجلس، ریاست جمهوری و خبرگان فقط به فقط مربوط به همان دوره است. در دوره بعد مجدد از نو بررسی صلاحیت صورت می گیرد.
شورا ابزار اندازه گیری ندارد. مثلا فردی می آید که در دوره اول خوب عمل می کند و در دوره دوم اینطور نیست و اینها دیگر دست شورای نگهبان نیست.
*اگر در یک دوره فردی رد صلاحیت شود، دوره بعد هم رد می شود؟
خیر، صلاحیت افراد در هر دوره ای در صورت صلاحیت داشتن و یا نداشتن مجدد مورد بررسی قرار می گیرد. سوابق را بررسی کرده و ممکن است سوابق ما را به همان نظر قبلی مان یعنی عدم تایید یا تایید برساند اما باید بدانیم که بررسی صورت می گیرد.
* مردم زیادی که برای انتخابات کاندید می شوند آیا بررسی هایشان در شورای نگهبان انجام می شود؟ یعنی اگر کسی را به عنوان چهره معروف نشناسید، رد می کنید؟
- خیر، ما دو مطلب و یا واژه حقوقی داریم. یک تایید، یعنی در انتخاب مجلس صلاحیت مورد تایید است و دو رد، یعنی صلاحیت مورد تایید نیست. در برخی از موارد اطلاعات، آدرس و یا مشخصات نداریم. اینها را به جهت اینکه حقشان ضایع نشود، رد نمی کنیم بلکه می گوییم عدم احراز که به این معنی است که آیا ایشان صلاحیت دارد یا خیر و مفهوم از نظر حقوقی این است که فردی به من مراجعه کند و مدارک مثبته ای داشت، ما تایید می کنیم. نتیجه اولیه در عدم احراز مثل رد صلاحیت است اما از نظر حقوقی جایی که عدم احراز است شما می توانید بعدا بررسی نموده و صلاحیت فرد را محرز شوید.
* یک ابهام بسیار اساسی در ماجرای تایید و رد صلاحیت‌ها ماجرای عدم التزام به اسلام و ولایت فقیه است. این دو معنا را شورای نگهبان چگونه می توان تشخیص می‌دهد؟
-قطعا روحانی بودن و یا نبودن متر تشخیص نیست. اگر کسی دروغگو باشد عدم التزام به اسلام محسوب می شود. حال این فرد روحانی، پزشک و هر فردی که می خواهد باشد مثلا فردی امام جماعت مسجدی است و می گوید روزی صدها نفر پشت من نماز می خوانند. به مردم اشکالی وارد نیست چون وی را نمی شناسند، شورای نگهبان که از تخلف آگاه است نباید پشت وی نماز بخواند و یا در شورای نگهبان تایید شود و از طرفی نمی توان گفته شود فلان روحانی فلان تخلفات را مرتکب شده پس در نتیجه تایید صلاحیت نمی شود و فقط به وزارت کشور اعلام می شود.
در بحث ولایت فقیه و قانون اسلامی یک مقدار روشن تر است مثلا فلان فرد چندین جلسه درمورد رد تئوری ولایت فقیه بحث کرده است و یا یک اقدام عملی خلاف نظام جمهوری اسلامی ایران انجام داده است. پس این مورد هم عدم التزام به اسلام است. مثلا در خبرگان قبل امتحان و یا بعد از امتحان عدم التزام بررسی می شود اما ظاهرا صلاحیت های عمومی را بعد از امتحان بررسی می کنند.
* در بحث تعداد نامزدهای انتخابات بحثی مبنی بر اینکه می گویند شش و یا 10 نامزد انتخاب شده، مطرح است، آیا واقعا تعداد نامزدها برای شورای نگهبان مهم است؟
- تا جایی که من می دانم شورای نگهبان اعتقادی به فال گرفتن یا غیب گویی ندارد. تعداد نامزدها اصلا برای ما مهم نیست، واقعیت این است وقتی این افراد ثبت نام می کنند در شورای نگهبان درباره صلاحیتشان بحث می شود.
* در انتخابات مجلس بحثی مطرح شده بود مثلا اینکه شورای نگهبان به صورت علنی از جریان و یا فهرست خاصی حمایت کرده و یا می کند. در موقع رای دادن آیت‌الله جنتی هم این فهرست خبرنگاران عکس گرفته شد و این موضوع از طرف اصلاح طلبان مورد نقد قرار گرفت و فکر می کنند از بی طرفی خارج است و شورای نگهبان نقش داور را در بازی سیاسی جمهوری اسلامی دارد.
- در این دوره گذشته من به یاد ندارم شورای نگهبان طرفداری کرده باشد و خود من هم مراقبت داشتم اینگونه مسائلی هرگز مطرح نشود اما باید دانست هرکسی سلیقه شخصی دارد و کار آن خبرنگار که عکس گرفت، خلاف اخلاق بود و انتشار آن هم چه بسا بدتر و تا جایی که من مطلع هستم هیچ حمایت علنی نبوده است.
*سال 92 و 96 که آقای احمدی نژاد و آقای هاشمی که ردصلاحیت شدند به نظرم سخت ترین روزها برای شورای نگهبان به جهت رد صلاحیت بود چراکه آقای هاشمی با آن جایگاهی که داشتند برای همگان غیرقابل باور بود.
- پس با این تفاسیر شورای نگهبان نشان داده است که تابع هیچ جریانی نیست و شورا با توجه به رای اعضا نظر نهایی خود را اعلام می کند.
* درمورد آن شبی که آقای هاشمی ردصلاحیت شدند، بگویید. خیلی ها معتقدند که آقای روحانی هم ردصلاحیت شدند اما چون آقای هاشمی رد شدند، آقای روحانی مطرح نشد.
_ نه واقعا این گونه نبوده. اگر آقای روحانی هم رای نداشت حتما شورای نگهبان اعلام می کرد.
*آقای دکتر یادتان نیست چند نفر به آقای روحانی رای دادند؟
- خیر و البته هم مهم نیست. شما وقتی حد نصابی قرار می دهید و هنگامی که به آن حد نصاب برسید، چه حداقل و چه حداکثر بحثی در آن نیست.

* آیا مطرح نشد که مصلحت نیست که آقای هاشمی را ردصلاحیت کنید؟
- صحبت های این چنین مطرح شد اما باز رای اعضای شورا مهم بود.
*مرحوم آقای هاشمی خود بارها سخنرانی کردند که افرادی خارج از شورا تاثیر گذار بودند مانند آقای مصلحی.
-شورای نگهبان موظف است نظر دستگاه های مختلف مانند پلیس تشخیص هویت و وزارت اطلاعات را پذیرا باشد و از آنها نظر و همکاری بگیرد.
* آیا یک نماینده در میان راه نمایندگی هم صلاحیتش را از دست می‌دهد و شورای نگهبان می‌‎تواند او را رد صلاحیت کند؟
-شورای نگهبان نظر بر این دارد فرد ردصلاحیت شود و باید از مجلس هم کناره گیری کند ولی عملا چنین رویه ای نداشتیم و این منوط به قوه قضائیه می شود که اگر جرمی داشتیم قوه قضائیه باید وارد عمل شود و اگر جرمی نباشد به دوره بعد منتقل می شود که شورای نگهبان باید آن را مدنظر قرار دهد.
* آیت الله جنتی بحث نظارت بر شورای شهر را مطرح کردند که شورای نگهبان در این امر نقشی ندارد. آیا برنامه‌ای بر نظارت و بررسی صلاحیت‌های انتخابات شورای شهر توسط شورای نگهبان مطرح است؟
- نه چون طبق اصل 99 قانون اساسی فقط نظارت بر انتخابات و مجلس و ریاست جمهوری برعهده شورای نگهبان است و بحثی است که آقایان بسیار در مورد آن بحث کردند و چون معتقدند این موارد به اصطلاح حصری می باشد نظارت و ورود ما به شورای نگهبان خلاف قانون اساسی است.
*آقای موسوی لاری وزیر کشور دولت اصلاحات بر این باور هستند که هرگاه دولت و شورای نگهبان از نظر سیاسی همسو نیستند کار انتخابات به مشکل می‌خورد مانند انتخابات مجلس ششم که خود ایشان وزیر کشور بود.
ایشان باید بروند از این حرف توبه کنند چراکه خودشان وزیر کشور بودند و اینگونه نیست. در هر انتخاباتی تخلفاتی وجود دارد و لازمه آن است که بررسی های بیشتری صورت گیرد. تنها انتخاباتی که تاخیر در آن صورت گرفت انتخابات 88 و آن هم با مجوز ولایت فقیه بود. شورای نگهبان باید در برابر تخلفات مسئول باشد و آنجایی که لازم است به قوه قضائیه رجوع کند.
* اگر تخلفات در انتخابات زیاد باشد و انتخابات ریاست جمهوری هم برگزار شده باشد انتخابات به صورت گسترده باطل می شود؟
- ما با دو مطلب مواجه هستیم. یک تخلف گسترده باشد که بر سرنوشت انتخابات تاثیر داشته باشد. آنجا قانون اجازه به تخلف انتخابات و ابطال حوزه داده است و آنجایی که تخلفات بر سرنوشت انتخابات اثرگذار نباشد ممکن است آثار اینگونه باشد که مثلا ابطال یکسری از آرا یا ابطال یکسری از صندوق ها و یا ارجاع به قوه قضائیه. تنها همین دو حالت وجود دارد.
* به نظر شما انتخابات 88 تخلفات بیشتری داشت یا 92 و 96؟
- از جهت گزارش هایی که به ما می رسد بین انتخابات 96 و انتخابات 88 برابری بوده حتی در مصادیق هم مشابهت های زیادی بوده ولی انتخاباتی که تخلفاتی باشد که تاثیر روی انتخابات و سرنوشت انتخابات دارد معمولا در حوزه انتخابات مجلس داریم اما در ریاست جمهوری بین 88 تا 96 تعداد گزارشات تخلفات زیاد بوده و بیشتر هم در حوزه قوه مجریه بوده است چراکه وزارت کشور و قوه مجریه خود برگزار کننده هستند.
* نمی شود طرحی ایجاد کرد که انتخابات ریاست جمهوری را دولت برگزار نکند؟
- این یک نقیصه ای است چون ما اجرای انتخابات را برعهده وزارت کشور گذاشته ایم اما از همان انتخابات 88 تمهیداتی اندیشیده شده که باید این تمهیدات کامل شود. مثلا یک هیات اجرایی مرکزی قرار شد حاکم بر برگزاری انتخابات توسط وزارت کشور ناظر باشد که باید به تاییدیه شورای نگهبان هم می رسید ولی کافی نیست. ما هم معتقدیم ترتیبات دیگری اندیشیده شود.
* بحث پول های کثیف در انتخابات مطرح می شود که ما بیشتر در مجلس و شورای شهر آن را می بینیم که نامزدها آنقدر هزینه می کند انگار که می خواهند به عرش اعلا برسند و این در عمل در وظیفه نمایندگی آنها شبهه ای مبنی بر اینکه اینها موظف هستند این هزینه ها را در آینده جبران کنند ایجاد می کند. در این باب راه حل چیست؟
- یکی از مشکلات ما در انتخابات بحث تبلیغات است. ما از تبلیغات تعریف درستی ارائه ندادیم. فقط یک قانونی داریم که باید از اموال عمومی استفاده نشود. آیا کسی که با 100 میلیون می تواند تبلیغات داشته باشد ولی بیشتر از آن مبلغ تبلیغات دارد را باید مواخذه کنیم؟ راهکار این مواخذه چیست؟ یا اینکه چگونه می توان کشف کرد فرد 100 میلیون هزینه کرده یا دو میلیارد؟ هیچ کدام از اینها در قانون نیامده و پیشنهاد ما به مجلس این بوده که هزینه های انتخاباتی را منضبط کنیم یعنی حسابی تشکیل دهیم که ورودی و خروجی نامزدها مشخص باشد و در نهایت صورت حسابی ارائه دهد به طور کل این یکی از آسیب هاست و هیچ چاره ای نداریم.
*آیا نمی شود مباحث شورای نگهبان را مردم به طور زنده ببینند؟
- در این رابطه بحثی نشده است اما دو قسم دارد. در بخش قوانین ما بخش هایی را پخش کردیم یا اینکه مشروحی از مذاکرات پخش شده است. سال هاست که در حوزه انتخابات چون در مورد حیثیت افراد بحث می شود طبیعتا نمی توانیم راه را باز بگذاریم اما در بحث تقنین ما می توانیم پخش زنده هم داشته باشیم.
*اگر نامزد انتخاباتی شش شرط حضور در انتخابات را داشته باشد و یکی را مثل سابقه سیاسی اش کم رنگ تر باشد، تایید می شود؟
- ببینید شرطی که در سابقه سیاسی داریم مدیر و مدبر بودن و یا رجل سیاسی – مذهبی بودن است. درواقع اینها قابل ارزیابی است و آقایان حداقل ها را درنظر می گیرند و با حداکثرها کاری ندارند اما مساله فرد شش شرط دارد ولی یک شرط را مثل ایران اصل نبودن را دارا نیست در این صورت او را باید برکنار کرد.

* سال 84 مطرح شده بود که آقای احمدی نژاد ردصلاحیت شدند ولی با رایزنی هایی بازگشتند، درخصوص صحت این ماجرا توضیحاتی بفرمایید.
- چیزی یادم نمی آید و چنین بحثی نبوده فقط یک بحث کلی مبنی بر اینکه جوانی آمده وارد عرصه ریاست جمهوری شده که آیا اینها جز رجال محسوب هستند یا خیر که شورای نگهبان معتقد بود، محسوب می شود و از این موضوع عبور کرد لذا این مطلب مختص شخص خاصی نبود.
* آیا این امکان وجود دارد که رئیس جمهور یک دوره باشد و دوره دوم صلاحیت خود را از دست بدهد؟
- بله وجود دارد مثلا درباره آقای روحانی چنین بحث هایی وجود داشت ولی در نهایت رای آوردند. شورای نگهبان نسبت به این مسائل بیهوده واکنشی نشان نمی دهد اما اگر به دنبال این باشند که کیان نظام را برهم بزنند قطعا وارد عمل شده و دراینجا دیگر وی رئیس جمهور نیست و خلاف سوگند خود عمل کرده است. مثلا تصمیم به مذاکره با آمریکا گرفته شده اما شورای نگهبان می بیند که این تصمیم برخلاف سیاست های کلان نظام است و در این صورت دخالت خواهد کرد.
* در تعریف رجل سیاسی، استاندار، نماینده مجلس، رئیس جمهور و وزیر اینها تعریف می شوند؟
- پست داشتن می تواند کاشف توانایی و میزان مدیریت فرد باشد یا نباشد. بنابراین کسی ممکن است استاندار باشد ولی عملکرد وی بهتر از یک وزیر باشد یعنی رجل سیاسی – مذهبی بیشتر در وی نمود داشته باشد پس الزاما نمی گوییم کسی که وزیر است حتما شایستگی دارد. باید ببنیم توانایی های وی چه میزان است.
* آقای غرضی 20 سال حضور نداشتند و وقتی نامشان آورده شد این سوال مطرح شد که منظور کدام غرضی است. پس چگونه ایشان تایید صلاحیت شدند؟
- آقایان از قدیم ایشان را به عنوان وزیر قوی می شناختند و ردصلاحیت اخیر ایشان اعضای جدیدی آمده بودند و نظریات جدیدی را به همراه خود آوردند.
*اما همین آقای غرضی در دوره بعد رد صلاحیت شدند.
عرض کردم تایید و رد صلاحیت‌ها مربوط به یک دوره است و ارتباطی به دوره‌های دیگر ندارد.