قائم مقام دبیر شورای نگهبان در گفت‌وگو با آدینه تهران:
به مناسبت 26 تیرماه و سالروز تاسیس شورای نگهبان، به سراغ دکتر محمدرضا علیزاده به عنوان باسابقه‌ترین عضو حقوقدان شورا (از سال 1365 تا کنون) و قائم مقام دبیر شورا رفتیم تا علاوه بر بررسی جایگاه این نهاد مقدس به برخی خاطرات اعضای فقید این شورا هم بپردازیم.
با توجه به قرار گرفتن در سالروز تاسیس شورای نگهبان به عنوان سوال اول بفرمایید در حال حاضر جایگاه و نقش شورای نگهبان در حفظ و صیانت از اصل و اساس نظام جمهوری اسلامی ایران چیست؟
شورای نگهبان وظایف متعددی در قانون اساسی برایش پیش بینی شده است که در میان اینها دو وظیفه از همه مهمتر است؛ یکی تطبیق مصوبات با شرع و قانون اساسی است و دیگری نظارت بر انتخاباتهای مختلف کشور.
اگر این دو وظیفه سنگین و حساس را شورای نگهبان به خوبی عمل کند، در حفظ و صیانت از اصل و اساس نظام جمهوری اسلامی موثر و نقشی تعیین کننده ایفا کرده است.
از ابتدای تاسیس شورای نگهبان تا کنون این نهاد حساس و تاثیرگذار نوک پیکان حملات دشمنان در داخل و خارج کشور بوده است. دلیل این امر را در چه می دانید؟
شورای نگهبان یک نهادیست که در قانون اساسی ما وظایف مهمی بر عهده اش قرار داده شده است. در واقع صیانت از اسلامی بودن تمام مقررات و در واقع ارکان نظام _ ریاست جمهوری ، خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی _ بر عهده این نهاد است؛ لذا با توجه به این جایگاهی که دارد و با در نظر گرفتن وظایفی که در عرصه صیانت از اسلامی بودن این نظام دارد؛ دشمنان آن را در اولویت حملات خودشان قرار دادند چرا که به دنبال آنند که نظام ما را از محتوای اسلامی اش تهی کنند و همچنین امورش تطبیقی با قانون اساسی هم نداشته باشد. طبیعی است که با این وضع حمله دشمن سنگین تر هم خواهد شد.
شما مطلعید که در متمم قانون اساسی مشروطه پنج مجتهد طراز اول قرار داشتند ولی مخالفان داخلی و خارجی نگذاشتند پا بگیرد. البته در قانون اساسی جمهوری اسلامی با درایت امام راحلمان و خبرگان قانون اساسی استحکامی به این نهاد مهم داده شده است تا جایی که در قانون اساسی آمده مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان اعتبار ندارد. اصلا بدون شورای نگهبان مجلس نمی‌تواند مصوبه‌ای داشته باشد. طبق اصل 93 قانون اساسی مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان اعتبار قانونی ندارد. مجلس، زمانی می‌تواند مصوبه تصویب کند که شورای نگهبان وجود داشته باشد. مصوبات مجلس هم تا به شورای نگهبان نرسد و بعد از آن مهلت مقرری که در قانون اساسی هست سپری نشود، رئیس مجلس نمی‌تواند آن را برای اجرا برای رئیس جمهور بفرستد. رئیس جمهور هم اجازه ندارد قانونی را که این مراحل را طی نکرده است، ابلاغ کند.
شما به عنوان باسابقه‌ترین عضوحقوقدان شورای نگهبان حدود 29 سال است که عضو شورا هستید و طبیعتاً مرحوم آیت الله مهدوی کنی و مرحوم آیت الله محمدی گیلانی را درک کرده‌اید. آیا خاطره‌ای از این دو بزرگوار در ذهن دارید؟
البته در زمان مرحوم آیت الله مهدوی کنی بنده در شورای نگهبان نبودم ولی خاطره ای که در بیرون از ایشان شنیدم نقل می‌کنم که برای خودم هم جالب بود.
انتخابات ریاست جمهوری در کشور برگزار شد که ایشان در آن زمان وزیر کشور بودند. در آن انتخابات شهید رجایی به عنوان رئیس جمهور برگزیده شدند. آن طوریکه یادم می آید چهارصد و خرده ای هزار رای به عنوان آراء باطله شمارش شده بود. عمده دست اندرکاران نظام که نمیخواهم اسم بیاورم در آن زمان به این تعداد از افراد که رای باطله داده بودند، حمله کردند. مرحوم آیت الله مهدوی کنی وقتی که به مجلس آمد تا گزارش انتخابات را بدهد بعد از اینکه آراء هر یک از نامزدهای منتخب را خواندند به تعداد آراء باطله رسیدند و گفتند؛ این تعداد اسلام را قبول داشتند؛ انقلاب را قبول داشتند؛ وقتی هم که امام(ره) و مراجع امر فرمودند که در انتخابات شرکت کنید؛ امر آنها را اطاعت کردند ولی در واقع اعلام کردند که ما این چهارنفر را قبول نداریم.
در واقع ایشان با درایت و ذوق این مجموعه را وارد جرگه طرفداران نظام کردند. در واقع ایشان عالمی بود با یک چنین دیدگاه و فکر بلندی که بی نظیر است.
در مورد مرحوم آیت الله محمدی گیلانی هم باید بگویم ایشان بسیار انسان شریف؛ وارسته؛ عالم و یک روحانی جامع بود. هم فقیه بود، هم فیلسوف، هم اخلاقی، هم اصولی و هم عارف و هم مفسر و ادیب. در خلق خوش و نیکو سرآمد بود و به نظرم در شناخت ایشان در جامعه ظلم شده است.
منبع: هفته‌نامه آدینه تهران
شورای نگهبان وظایف متعددی در قانون اساسی برایش پیش بینی شده است که در میان اینها دو وظیفه از همه مهمتر است؛ یکی تطبیق مصوبات با شرع و قانون اساسی است و دیگری نظارت بر انتخاباتهای مختلف کشور.
اگر این دو وظیفه سنگین و حساس را شورای نگهبان به خوبی عمل کند، در حفظ و صیانت از اصل و اساس نظام جمهوری اسلامی موثر و نقشی تعیین کننده ایفا کرده است.
از ابتدای تاسیس شورای نگهبان تا کنون این نهاد حساس و تاثیرگذار نوک پیکان حملات دشمنان در داخل و خارج کشور بوده است. دلیل این امر را در چه می دانید؟
شورای نگهبان یک نهادیست که در قانون اساسی ما وظایف مهمی بر عهده اش قرار داده شده است. در واقع صیانت از اسلامی بودن تمام مقررات و در واقع ارکان نظام _ ریاست جمهوری ، خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی _ بر عهده این نهاد است؛ لذا با توجه به این جایگاهی که دارد و با در نظر گرفتن وظایفی که در عرصه صیانت از اسلامی بودن این نظام دارد؛ دشمنان آن را در اولویت حملات خودشان قرار دادند چرا که به دنبال آنند که نظام ما را از محتوای اسلامی اش تهی کنند و همچنین امورش تطبیقی با قانون اساسی هم نداشته باشد. طبیعی است که با این وضع حمله دشمن سنگین تر هم خواهد شد.
شما مطلعید که در متمم قانون اساسی مشروطه پنج مجتهد طراز اول قرار داشتند ولی مخالفان داخلی و خارجی نگذاشتند پا بگیرد. البته در قانون اساسی جمهوری اسلامی با درایت امام راحلمان و خبرگان قانون اساسی استحکامی به این نهاد مهم داده شده است تا جایی که در قانون اساسی آمده مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان اعتبار ندارد. اصلا بدون شورای نگهبان مجلس نمی‌تواند مصوبه‌ای داشته باشد. طبق اصل 93 قانون اساسی مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان اعتبار قانونی ندارد. مجلس، زمانی می‌تواند مصوبه تصویب کند که شورای نگهبان وجود داشته باشد. مصوبات مجلس هم تا به شورای نگهبان نرسد و بعد از آن مهلت مقرری که در قانون اساسی هست سپری نشود، رئیس مجلس نمی‌تواند آن را برای اجرا برای رئیس جمهور بفرستد. رئیس جمهور هم اجازه ندارد قانونی را که این مراحل را طی نکرده است، ابلاغ کند.
شما به عنوان باسابقه‌ترین عضوحقوقدان شورای نگهبان حدود 29 سال است که عضو شورا هستید و طبیعتاً مرحوم آیت الله مهدوی کنی و مرحوم آیت الله محمدی گیلانی را درک کرده‌اید. آیا خاطره‌ای از این دو بزرگوار در ذهن دارید؟
البته در زمان مرحوم آیت الله مهدوی کنی بنده در شورای نگهبان نبودم ولی خاطره ای که در بیرون از ایشان شنیدم نقل می‌کنم که برای خودم هم جالب بود.
انتخابات ریاست جمهوری در کشور برگزار شد که ایشان در آن زمان وزیر کشور بودند. در آن انتخابات شهید رجایی به عنوان رئیس جمهور برگزیده شدند. آن طوریکه یادم می آید چهارصد و خرده ای هزار رای به عنوان آراء باطله شمارش شده بود. عمده دست اندرکاران نظام که نمیخواهم اسم بیاورم در آن زمان به این تعداد از افراد که رای باطله داده بودند، حمله کردند. مرحوم آیت الله مهدوی کنی وقتی که به مجلس آمد تا گزارش انتخابات را بدهد بعد از اینکه آراء هر یک از نامزدهای منتخب را خواندند به تعداد آراء باطله رسیدند و گفتند؛ این تعداد اسلام را قبول داشتند؛ انقلاب را قبول داشتند؛ وقتی هم که امام(ره) و مراجع امر فرمودند که در انتخابات شرکت کنید؛ امر آنها را اطاعت کردند ولی در واقع اعلام کردند که ما این چهارنفر را قبول نداریم.
در واقع ایشان با درایت و ذوق این مجموعه را وارد جرگه طرفداران نظام کردند. در واقع ایشان عالمی بود با یک چنین دیدگاه و فکر بلندی که بی نظیر است.
در مورد مرحوم آیت الله محمدی گیلانی هم باید بگویم ایشان بسیار انسان شریف؛ وارسته؛ عالم و یک روحانی جامع بود. هم فقیه بود، هم فیلسوف، هم اخلاقی، هم اصولی و هم عارف و هم مفسر و ادیب. در خلق خوش و نیکو سرآمد بود و به نظرم در شناخت ایشان در جامعه ظلم شده است.
منبع: هفته‌نامه آدینه تهران