فراز و فرود مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری؛
انتخابات یازدهم؛ تثبیت مشارکت بالا با رقابت اخلاقی
«انتخابات یازدهمین دوره ریاست‌جمهوری» در ۲۴ خرداد سال ۱۳۹۲ ه.ش برگزار شد. در این انتخابات، با وجود نصاب بی نظیر انتخابات ۱۳۸۸، تلاش برای تثبیت این سطح از مشارکت مورد توقع بود.
مقدمه: «انتخابات یازدهمین دوره ریاست‌جمهوری» در ۲۴ خرداد سال ۱۳۹۲ ه.ش برگزار شد. در این انتخابات، با وجود نصاب بی نظیر انتخابات ۱۳۸۸، تلاش برای تثبیت این سطح از مشارکت مورد توقع بود.
با توجه به بداخلاقی‌ها و فتنه‌انگیزی‌های سال ۸۸ بود که مقام معظم رهبری در سفر به خراسان شمالی در جمع بسیجیان این استان فرمودند: «آن چیزی که در مورد انتخابات... آرزوی ماست، این چند چیز است:
اول اینکه شرکت مردم در انتخابات، یک مشارکت عظیمی باشد؛ این مصون‌کننده است. همه تلاش دست‌اندرکاران، امروز و فردا و روز انتخابات و در اثنای مقدمات و مؤخرات، باید این باشد: حضور مردم، حضور گسترده‌ای باشد.
دیگر اینکه از خدا بخواهیم و خودمان هم چشممان را باز کنیم؛ کاری کنیم که نتیجه انتخابات، یک گزینش خوب و همراه با صلاح و صرفه انقلاب و کشور باشد. این معنایش این نیست که اگر ما کسی را نپسندیدیم، با او بداخلاقی کنیم، برخورد تند و سخت و غلط بکنیم؛ نه. آن کسانی که خودشان را صالح می‌دانند، برای خودشان اهلیت قائلند، وارد میدان شوند. ما هم که می‌خواهیم انتخاب کنیم، نگاه کنیم، حقیقتاً با معیارهائی که معتقدیم و بین همه ماها مشترک است، بسنجیم...
نکته اساسی سوم ... این است که انتخابات برای کشور مایه آبروست، مایه افتخار است. همه مراقب باشند که انتخابات مایه بی‌آبروئی برای کشور نشود؛ آنطوری که در سال ۸۸ یک عده‌ای سعی کردند انتخابات را مظهر اختلافات وانمود کنند، جنجال سیاسی طبیعی انتخابات را تبدیل کنند به یک فتنه؛ که البته ملت ایران در مقابلش ایستاد و هر وقت هم شبیه آن اتفاق بیفتد، ملت در مقابل آن خواهد ایستاد.» (بیانات در مصلی امام خمینی(ره) بجنورد ۲۴ مهر ۱۳۹۱)
فرآیند ورود به رقابت‌ها
برای حضور در یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، افراد ثبت نام کننده ۶۸۶ نفر بودند. کم سن و سال ترین فرد ثبت نام کننده ۹ سال داشت. این تعداد نشان دهنده افزایش نسبی نسبت به دوره قبل بود. در انتخابات دهم (۱۳۸۸) افراد ثبت نام کننده ۴۷۸ نفر بود.
از افراد ثبت نام کننده برای انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری حدود ۴۰ نفر از افراد شاخص و سرشناس بودند. از این تعداد صلاحیت آقایان روح‌الله احمدزاده کرمانی، ابراهیم اصغرزاده، اکبر اعلمی، مسعود پزشکیان، سیدمحمدباقر خرازی، اسفندیار رحیم‌مشایی، علیرضا زاکانی، حسن سبحانی، محمد سعیدی‌کیا، محمد شریعتمداری، قاسم شعله‌سعدی، علی فلاحیان، محمدحسن قدیری‌ابیانه، سیداحمد کاشانی، پرویز کاظمی، مصطفی کواکبیان، منوچهر متکی، طهماسب مظاهری، سیدابوالحسن نواب، صادق واعظ زاده و اکبر هاشمی‌رفسنجانی، احراز نگردید.
همچنین پیش از اعلام نتیجه بررسی صلاحیت‌ها آقایان سیدمحمدحسن ابوترابی‌فرد، داوود احمدی‌نژاد، جواد اطاعت، کامران باقری‌لنکرانی، علی‌اکبر جوانفکر، صادق خلیلیان، محمدرضا رحیمی، علیرضا علی‌احمدی و رامین مهمان‌پرست از حضور در صحنه رقابت‌ها انصراف دادند. گفته می‌شد برخی از آنها ضمن آگاهی از عدم احراز صلاحیت خود، کناره‌گیری کرده‌اند.
نهایتاً شورای نگهبان پس از بررسی پرونده داوطلبان، ۸ نفر شامل آقایان سعید جلیلی، غلامعلی حدادعادل، محسن رضائی، حسن روحانی، محمدرضا عارف، سیدمحمد غرضی، محمدباقر قالیباف و علی‌اکبر ولایتی را واجد صلاحیت تشخیص داد.
چند روز پیش از انتخابات آقایان حدادعادل و عارف از صحنه رقابت‌ها کناره‌گیری کردند و بدین ترتیب صحنه رقابت‌ها در اختیار ۶ داوطلب دیگر قرار گرفت.
نتایج انتخابات
در انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری، برای نخستین بار تعداد واجدان شرایط رأی دادن از مرز ۵۰ میلیون نفر گذشت و به رقم ۵۰ میلیون ۴۸۳ هزار و ۱۹۲ نفر، رسید. تعداد شرکت کنندگان در انتخابات نیز به رقم ۳۶ میلیون و ۷۰۴ هزار و ۱۵۶ معادل ۷/ ۷۲ درصد رسید.
در نتیجه این انتخابات آقای حسن روحانی با کسب ۱۸ میلیون و ۶۱۳ هزار و ۳۲۹ رأی (حدود ۷/ ۵۰ درصد) به عنوان هفتیم رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. ترکیب بقیه آرای مأخوذه به شرح زیر بود:
محمدباقر قالیباف ۶ میلیون و ۷۷ هزار ۲۹۲ رأی معادل ۵۶/ ۱۶ درصد آرا
سعید جلیلی ۴ میلیون و ۱۶۸ هزار و ۹۴۶رأی معادل ۳۶/ ۱۱ درصد آرا
محسن رضائی ۳ میلیون و ۸۸۴ هزار و ۴۱۲ رأی معادل ۵۹/ ۱۰ درصد آرا
علی اکبر ولایتی ۲ میلیون و ۲۶۸ هزار و ۷۵۳ رأی معادل ۱۸/ ۶ درصد آرا
سید محمدغرضی: ۴۴۶ هزار و ۱۵ رای معادل ۲۲/ ۱ درصد آرا
تحلیل نتایج آراء
در انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری، برای نخستین بار تعداد واجدان شرایط رأی دادن از مرز ۵۰ میلیون نفر گذشت و به رقم ۵۰ میلیون ۴۸۳ هزار و ۱۹۲ نفر، رسید.
میزان مشارکت در این انتخابات گرچه مانند سال ۱۳۸۸ معادل ۸۵ درصد نبود اما به صورتی مشارکت بالا و قابل توجه ۷/ ۷۲ درصدی تثبیت شد. کاهش حدود ۱۲ درصدی میزان مشارکت ناشی از دو علت بود. نخست آنکه با ایجاد ذهنیت منفی فتنه‌گران نسبت به صحت و سلامت برگزاری انتخابات سال ۱۳۸۸، اعتماد گروهی نسبت به برگزاری فرآیند سالم انتخابات در سال ۱۳۹۲ نیز دچار تردید شد. به علاوه با توجه به عدم احراز صلاحیت چند نفر از داوطلبان سرشناس و نیز کناره‌گیری تعدادی دیگر از آنها از صحنه رقابت‌ها، تعدادی از هواداران آنها احساس کردند در میان ۶ داوطلب باقی مانده، گزینه مطلوبی نمی‌یابند که به آنها رأی بدهند.
با این وصف گستره رقابت‌ها در این انتخابات قابل توجه بود. حدود ۴۰ داوطلب سرشناس وارد صحنه شدند. ۸ نفر آنان تأیید صلاحیت شده و نهایتاً ۶ نفر تا پایان انتخابات در صحنه باقی ماندند.
طی ۱۱ دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ۷ دوره آن کمتر از این تعداد داوطلب داشت. ۵ دوره شامل دوره دوم (مرداد ۱۳۶۰)، سوم (مهر ۱۳۶۰)، ششم (۱۳۷۲)، هفتم (۱۳۷۶) و دهم (۱۳۸۸) با رقابت ۴ داوطلب برگزار شده بود. دو دوره، شامل دوره‌های چهارم (۱۳۶۴) و پنجم (۱۳۶۸) سه داوطلب داشت. در دوره نخست (۱۳۵۸) ۱۰ داوطلب اصلی، در دوره هشتم (۱۳۸۰) ۱۰ داوطلب و در دوره نهم (۱۳۸۴) نیز ۸ داوطلب حضور داشتند که البته در انتخابات نهم، یک داوطلب (محسن رضائی) پیش از برگزاری انتخابات، انصراف داد.
بدین ترتیب گستره و فرآیند رقابت داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری یازدهم که از حدود ۴۰ داوطلب سرشناس به ۸ داوطلب واجد صلاحیت و نهایتا ۶ داوطلب تا روز انتخابات، نشان دهنده ممتاز بودن آن نسبت به دیگر ادوار انتخاباتی بود.
جنس رقابت فرد منتخب با دیگر داوطلبان نیز در این انتخابات متفاوت بود. در اغلب ادوار انتخاباتی، «رقابت شدید» بین «داوطلب منتخب» و «نفر دوم» برقرار می‌شد و گاه فاصله فرد منتخب با نفر دوم چندان زیاد نبود.
مثلاً در ششمین دوره انتخابات(۱۳۷۲)، پس از رقابت ۴ داوطلب، بین دو داوطلب رقابت شدید شد و نهایتاً آقای هاشمی ۶۳ درصد آرا و آقای توکلی حدود ۲۵ درصد آرا را کسب کرد.
در انتخابات هفتم(۱۳۷۶)، نیز پس از رقابت ۴ داوطلب، بین دو داوطلب رقابت شدید شد و نهایتاً آقای خاتمی ۶۹ درصد آراء درصد آرا و آقای ناطق نوری نزدیک به ۲۵ درصد آرا را کسب کرد.
در انتخابات هشتم (۱۳۸۰) نیز پس از رقابت ۱۰ داوطلب، بین دو داوطلب رقابت شدید شد و نهایتاً آقای خاتمی نزدیک به ۷۷ درصد آراء و آقای توکلی ۱۶ درصد آرا را کسب کرد.
در انتخابات نهم (۱۳۸۴) پس از اینکه ۸ داوطلب وارد صحنه رقابت‌ها شدند، ۷ داوطلب تا روز انتخابات باقی ماندند. در مرحله نخست آراء تا حدود زیادی توزیع شد و نهایتاً آقای هاشمی ۲۱ درصد آراء و آقای احمدی‌نژاد ۴۸/۱۹ درصد آرا را کسب کرد. در مرحله دوم انتخابات نیز آقای احمدی نژاد حدود ۶۲ درصد آرا و آقای هاشمی حدود ۳۶ درصد آرا را کسب کرد.
در انتخابات دهم (۱۳۸۸) رقابت بین ۴ نامزد بود ولی شدت رقابت بین دو نامزد برقرار شد و نهایتاً آقای احمدی نژاد 62/5 درصد آرا و آقای موسوی ۳۴ درصد آرا را کسب کرد.
اما در انتخابات یازدهم (۱۳۹۲) تا حدودی شاهد صحنه‌ای شبیه به مرحله اول انتخابات نهم (۲۷ خرداد ۱۳۸۴) بودیم. با این تفاوت که آرای فرد منتخب به زحمت از مرز ۵۰ درصد آرای مأخوذه گذشت و برخلاف پیش بینی‌های اولیه، انتخابات به دور دوم کشیده نشد.
اما دیگر رقبا هیچ یک نتوانستند همان ادوار پیشین انتخابات به عنوان رقیب اصلی فرد منتخب (آقای روحانی) ظاهر شوند. به طوری که فاصله نفرات دوم تا پنجم چندان زیاد نبود. آقای قالیباف ۵۶/ ۱۶ درصد آرا، آقای جلیلی ۳۶/ ۱۱ درصد آرا، آقای رضائی ۵۹/ ۱۰ درصد آرا و آقای ولایتی ۱۸/ ۶ درصد آرا را کسب کرده بود.
بررسی صحنه رقابت در انتخابات یازدهم تا کنون که شمارش آرا پایان یافته است، به واقع حاکمیت اخلاق بر آن را نشان می دهد. با اینکه فرد منتخب ۷/ ۵۰ درصد آرا را کسب کرده است، دیگر رقبا با پیام‌های تبریک دستیابی وی به اعتماد ملت را تهنیت گفتند و برای رفع ابهامات احتمالی، بداخلاقی نکردند. این در حالی بود که در انتخابات نهم و به ویژه دهم با وجود رای ۶۵ درصدی رئیس‌جمهور منتخب، شاهد بداخلاقی شدید دیگر رقبا در برابر وی و نیز آرای ملت بودیم. به طوری که در انتخابات دهم، حتی فردی که میزان آرای او کمتر از آرای باطله بود، مدعی تقلب در انتخابات شده بود!
مقام معظم رهبری درباره انتخابات یازدهم طی پیامی خطاب به ملت ایران فرمودند: «ایرانی مومن و غیور در انتخابات ...، ظرفیت عظیم خود را در مواجهه متین و خردمندانه با جنگ روانی بازیگران سلطه و استکبار، با زیبایی و چیره‌دستی هرچه تمام‌تر به تصویر کشید و کشور خود و منافع ملی خود و آینده پُرتلاش و امیدوارانه خود را بیمه کرد.
پیروز حقیقی انتخابات دیروز ملت بزرگ ایران است که به حول و قوه الهی توانست گامی استوار بردارد و گوهر نفوذ‌ناپذیر و چهره‌ی پُرنشاط و مصمم و دل سرشار از امید و ایمان خود را به نمایش بگذارد... هیجان و التهاب روزها و هفته‌های رقابت، باید جای خود را به همکاری و رفاقت داده و طرفداران نامزدهای رقیب در آزمون بردباری و متانت و دانایی نیز جایگاه شایسته خود را به دست آورند. هیچ احساسی، چه شادمانی و چه ناشادمانی، نباید کسی را به رفتار و گفتاری دور از شأنِ خردمندی و فرزانگی وادار کند. نگذارید بدخواهان، احساسات مردم را ابزار خواسته‌های پلید خویش کنند... تحقق حماسه انتخابات، بدون شرکت و رقابت و تلاش دیگر نامزدهای ریاست جمهوری امکان‌پذیر نبود. لازم می‌دانم از همه شخصیت‌های محترمی که پای در این میدان نهاده و با تلاش خستگی‌ناپذیر خود، صحنه مسابقه ای شورانگیز را آفریدند، صمیمانه تشکر کنم و آنان را باز هم به نقش‌آفرینی در عرصه‌های گوناگون انقلاب و نظام اسلامی فرا بخوانم.»
منبع: خبرگزاری ایرنا
لینک کوتاه :
