فراز و فرود مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری؛
انتخابات دهم؛ مشارکتِ بی نظیر با طعم «عدالت و خدمت»
«انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری» در ۲۲ خرداد سال ۱۳۸۸ ه.ش برگزار شد. در این انتخابات برای نخستین بار مشارکت مردم در پای صندوق‌های رأی، به نصاب بی نظیر در جمهوری اسلامی ایران و شاید هم فاقد نظیر در تمام دموکراسی‌های معمول رسید.
مقدمه: «انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری» در ۲۲ خرداد سال ۱۳۸۸ ه.ش برگزار شد. در این انتخابات برای نخستین بار مشارکت مردم در پای صندوق‌های رأی، به نصاب بی نظیر در جمهوری اسلامی ایران و شاید هم فاقد نظیر در تمام دموکراسی‌های معمول رسید. در حالی که دولت نهم دیگر بر شعار «توسعه سیاسی» اصراری نداشت با رایحه خوش خدمت و تلاش برای بسط عدالت در طبقات محروم جامعه، عملاً شعار «توسعه سیاسی» دولت پیشین را هم محقق ساخت.
فرآیند ورود به رقابت‌ها
در دهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، افراد ثبت نام کننده ۴۷۸ نفر بود که کاهش محسوسی نسبت به دو دوره قبل داشت. در حالی که این تعداد در انتخابات هشتم (۱۳۸۰) ۸۱۴ نفر و در انتخابات نهم (۱۳۸۴) با حدود ۲۰۰ نفر افزایش به ۱۰۱۵ نفر رسیده بود، در انتخابات دهم (۱۳۸۸) این تعداد با ۵۳۷ نفر کاهش به ۴۷۸ نفر رسید. شاید این امر را نشان از ارتقاء سطح ریاست‌جمهوری از منظر عمومی دانست چرا که افراد زیادی دیگر بار مسئولیت ریاست‌جمهوری را فراتر از توان خود می‌دیدند.
شورای نگهبان پس از بررسی پرونده داوطلبان، ۴ نفر شامل آقایان محمود احمدی‌نژاد، میرحسین موسوی،محسن رضائی و مهدی کروبی را واجد صلاحیت تشخیص داد. با این حال انتخابات، تنها صحنه رقابت این ۴ داوطلب نبود.
آقای هاشمی که هوادارانش در سال ۱۳۷۵ نتوانسته بودند با تغییر قانون اساسی کرسی ریاست‌جمهوری را برای وی حفظ کنند و پس از دولت آقای خاتمی هم در انتخابات ۱۳۸۴ ناکام شده بود، این بار سعی داشت با موضع انتقادی از دولت نهم و حمایت از یک داوطلب با سابقه،آقای احمدی نژاد را از کرسی ریاست جمهوری دور سازد.
نتایج انتخابات
در انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری، تعداد واجدان شرایط رأی دادن برای نخستین‌بار نسبت به دوره قبل نزدیک به ۶۰۰ هزار نفر، کاهش یافت! با این حال تعداد رأی دهندگان نسبت به مرحله دوم انتخابات نهم (۱۳۸۴) بیش از ۲۵ درصد افزایش یافت.
در نتیجه این انتخابات مجدداً آقای محمود احمدی‌نژاد برای یک دوره چهار ساله دیگر، به عنوان رئیس جمهور برگزیده شد.
تحلیل نتایج آراء
در این انتخابات، تعداد واجدان شرایط رأی دادن برای نخستین بار نسبت به دوره قبل، ۵۸۶ هزار و ۴۲۱ نفر کاهش یافت!این امرناشی از دو علت طبیعی و قانونی بود. نخست به طور طبیعی، با کاهش رشد جمعیت طی دهه ۱۳۷۰، دیگر از شدت سرریز افراد نوجوان به تعداد واجدان شرایط، کم شده بود. اما دلیل دوم که ناشی از اصلاح قانون بود، افزایش سن رای دهندگان بود . طی مصوبه مجلس شورای اسلامی و با افزودن سن رأی دهندگان از ۱۵ سال تمام به ۱۸ سال تمام، عملاً تعداد زیادی از افراد نوجوان فاقد شرایط سنی برای رأی دادن شدند.
در حالی که تعداد واجدان شرایط رأی دادن در انتخابات نهم (۱۳۸۴) ۴۶ میلیون و ۷۸۶ هزار و ۴۱۸ نفر بود، با افزایش نسبی جمعیت، این تعداد در انتخابات ریاست جمهوری دهم (۱۳۸۸) به عدد ۴۶ میلیون و ۱۹۹ هزار و ۹۹۷ نفر کاهش یافت. با توجه به رشد طبیعی جمعیت بر اساس تخمین دولت، با این مصوبه حدود ۴ میلیون نفر از افرادی که سنین ۱۵ تا ۱۸ سال تمام داشتند، دیگر واجد شرایط رأی دادن نبودند. توجیه نمایندگانی که خواستار افزایش سن رأی دهندگان شدند این بود که افراد نوجوان احساسی تصمیم می‌گیرند و نمی توانند رئیس جمهور خوبی انتخاب کنند!
با این وصف در این انتخابات، میزان مشارکتی بی نظیر رخ داد و ۳۹ میلیون و ۱۸۵ هزار و ۹۹۷ نفر (نزدیک به ۸۴ درصد واجدان شرایط) آرای خود را به صندوق‌ها ریختند. بدین ترتیب برای نخستین بار تعداد آرا در یک انتخابات در کشور نه تنها از مرز ۳۰ میلیون گذشت بلکه به مرز ۴۰ میلیون رسید.
در مرحله اول انتخابات پیشین (۱۳۸۴) ۲۹ میلیون و ۳۶۲ هزار و ۸۶۱ نفر (نزدیک به ۶۳ درصد واجدان شرایط) آرای خود را به صندوق‌ها ریخته بودند.
شدت رقابت در انتخابات دهم نیز قابل توجه بود. ترکیب آرای داوطلبان در این انتخابات به شرح زیر بود؛
آقای احمدی نژاد ۲۴ میلیون و ۵۹۲ هزار و ۷۹۳ رأی معادل تقریبی 62/5 درصد آرا.
آقای موسوی ۱۳ میلیون و ۳۳۸ هزار و ۱۲۱ رأی معادل تقریبی ۳۴ درصد آرا.
آقای رضائی ۶۷۸ هزار و ۲۴۰ رأی معادل تقریبی 1/73 درصد آرا.
آرای باطله ۴۰۹ هزار و ۳۸۹ رأی اندکی بیش از یک درصد آرا.
آقای کروبی ۳۳۳ هزار و ۶۳۵ رأی کمتر از یک درصد آرا.
طی ۱۰ دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ۵ دوره آن (دوم؛ مرداد ۱۳۶۰)، سوم (مهر ۱۳۶۰)، ششم (۱۳۷۲)، هفتم (۱۳۷۶) و دهم (۱۳۸۸) با رقابت ۴ داوطلب برگزار شده بود. اما هیچگاه شدت رقابت فرد منتخب با نفر بعدی، مانند انتخابات دهم نبود. در شدیدترین رقابت مشابه در ششمین دوره انتخابات، آقای هاشمی با کسب ۶۳ درصد آرا پیشی گرفته بود و رقیب اصلی، احمد توکلی حدود ۲۵ درصد آرا را کسب کرده بود. اما در انتخابات دهم (۱۳۸۸)، آقای احمدی‌نژاد با کسب حدود 62/5 درصد آرا، در حالی به پیروزی دست یافت که رقیب اصلی او آقای موسوی نیز نزدیک به ۳۴ درصد آرا را کسب کرده بود.
این اتفاق موجب عصبانیت سه داوطلب دیگر شد وآنان طی بیانیه‌ها و مصاحبه‌های مکرر مدعی تخلف و حتی تقلب در انتخابات شدند و با اردوکشی‌های خیابانی خواهان تجدید نظر در انتخاب مردم شدند! با این حال، آنان هیچگاه مستند محکمی برای اثبات مدعیات خود ارائه ندادند. در نتیجه شورای نگهبان صحت انتخابات را تأیید کرد.
مشروح مدعیات آنان و پاسخ شورای نگهبان به آنان طی گزارشی تفصیلی از سوی این نهاد در قالب کتاب «نگهبان آراء» از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ حکم دهمین دوره ریاست جمهوری فرمودند:
«مسئله حضور مردم و انتخابات در نظام جمهوری اسلامی با این شکل بدیع و تازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که در دنیا عرضه میشود، مسئله بسیار مهمی است؛ جا دارد درباره آن بیشتر تأمل شود، حرف زده شود، بحث شود. مسئله، مسئله مردم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سالاری دینی است؛ یعنی حضور یکپارچه مردم، رقابت جدی، فعالیت و تلاش حقیقی مردمی، در کنار معیارهای اسلامی و معیارهای الهی... آنچه که جمهوری اسلامی را به عنوان یک پدیده بدیع ممتاز میکند، همین است که: حضور مردم و انتساب به معنویات و به حکم الهی و خشوعِ در مقابل پروردگار... ۳۰ سال از عمر انقلاب میگذرد. در این مدت، ۳۰ بار تقریباً انتخابات انجام گرفته است... در طول این ۳۰ سال که گرایشهای مختلف، سلائق گوناگون سیاسی در درون این ظرفیت عظیم جایگزین شدند، انتقال قدرت با آرامش، با مهربانی، با احترام انجام گرفته است و قدرت اجرائی در طول این ۳۰ سال دست به دست شده است. سلائق مختلفی آمدند؛ بعضی از مدیریتها در بخشی از برهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های این سی سال زاویه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هائی با مبانی انقلاب داشتند؛ اما ظرفیت انقلاب توانست اینها را در درون خود قرار بدهد؛ آنها را در کوره خود ذوب کند؛ هضم کند و انقلاب بر ظرفیت خود، بر تجربه خود بیفزاید و با قدرت بیشتر راه خود را ادامه بدهد. آن کسانی که میخواستند از درونِ این نظام، به نظام جمهوری اسلامی ضربه بزنند، نتوانستند موفق بشوند...»
«... این انتخابات به نظر من یک انتخابات بسیار مبارک بود... اولین پیام این انتخابات این بود که جمهوری اسلامی با گذشت ۳۰ سال، قدرت به صحنه آوردن و بسیج ملی را در حدی دارد که نصابهای متعارف جهانی را رد کرده است و از همه اینها عبور کرده است... بعضی از قضایای حاشیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای، این متنهای مهم را از نظر دور نگه میدارد. متن حقیقت در این انتخابات این است که انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، آنچنان زنده و جذاب و رو به رشد است که با گذشت سه دهه، قدرت به صحنه آوردن مردم را در این حد دارد. یک نصاب ۸۵ درصدی که یک نصاب بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نظیر یا لااقل کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نظیری است در همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سطح جهان.»
«یک پیام دیگر این انتخابات این ... است که... در این انتخابات، عرصه برای گفت و گو کردن، برای ورود افراد با گرایشهای مختلف، برای به صحنه آوردن و روی دایره ریختن نظرات گوناگون، باز شد. این، نشانه اعتماد به نفس نظام است و نشانه این است که نظام اسلامی به مردم خود اعتماد دارد؛ به مردم اعتماد می کند... یک پیام دیگر هم در این انتخابات بود و آن وجود نشاط و امید در مردم است....»
«تجربه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هائی هم این انتخابات داشت. یک تجربه برای ملت ما و مسئولان ما بود که من اصرار دارم بر اینکه این تجربه را همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مان جدی بگیریم؛ هم مسئولان جدی بگیرند، هم آحاد مردم جدی بگیرند. و آن تجربه این است که باور کنیم که همیشه امکان ضربه زدن از سوی دشمنان انقلاب و دشمنان ایران اسلامی هست؛ حتّی در بهترین شرائط... دشمنان... تلاش کردند، شاید بتوانند در فضای آزادی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که نظام اسلامی به مردم داده است، برای مردم دغدغه و دردسر درست کنند... اگر فراموش کنیم که دشمنانی در کمین انقلابند، ضربه خواهیم خورد؛ این برای ما تجربه شد.»
«ما از اول انقلاب در هیچ انتخاباتی حضور ۴۰ میلیونی، ۸۵ درصدی، نداشتیم. در این انتخابات، اولین بار چنین فرصت بزرگی پیش آمد؛ اما در همین فرصت بزرگ، در همین شادی بزرگ، دستهائی به کار افتادند برای اینکه ضربه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به ملت ایران بزنند. باید بیدار بود... دستهائی از مدتها پیش در کار بودند، مقدماتی فراهم می کردند که بتوانند از مقطع انتخابات علیه ملت ایران استفاده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای بکنند... دشمنان ما هم از این انتخابات به نظرمن یک تجربه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای اندوخته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند واگر نیندوختند، باید بیندوزند. و آن این است که: دشمن بداند با چه حقیقتی روبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رو است؛ در فهم نظام اسلامی و انقلاب اسلامی دچار اشتباه نشوند؛ خیال نکنند انقلاب اسلامی و نظام اسلامی را با این‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جور کارهای پیش پا افتاده می توان به زانو درآورد. نظام اسلامی زنده است... عظمت این انقلاب و عظمت این نظام و ریشه داری نظام جمهوری اسلامی در حوادث این یکی دو ماه اخیر، بیشتر برای دشمنان جمهوری اسلامی آشکار شد. این ملت، ملت با ایمانی است؛ ملت هوشیاری است؛ ملت بااستعدادی است. با مسجد ضرار نمیشود این ملت را شکست داد...»
«البته در کنار علاقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مندان به رئیس جمهور محترم - که ایشان علاقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مندان زیادی در داخل کشور، حتّی در خارج از کشور دارند - دو دسته دیگر هم هستند که باید به اینها توجه کرد؛ یعنی حضور آنها را بایستی محاسبه کرد: یک دسته مخالفان عصبانی و زخم خورده هستند. مطمئناً اینها در این دوره چهارساله، در مقام معارضه با دولت برخواهند آمد. مخالفت کردند، باز هم مخالفت خواهند کرد. لیکن یک دسته دیگر هم هستند که اینها جزو نظامند، با رئیس جمهور، با نظام هیچ دشمنی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای ندارند؛ ممکن است منتقد باشند. این منتقدان را بایستی به حساب آورد؛ نظرات آنها را باید شنید...همه باید کمک کنند؛ سلیقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف را کنار بگذارند. وقتی دولتی انتخاب شد و آمد وسط میدان، همه باید به او کمک کنند... قوه مجریه و دستگاه اجرائی کشور بیشترین بار سنگین را بر دوش دارد. باید کمک کرد؛ همه کمک کنند تا بتوانند ان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شاءاللَّه این بار را به سرمنزل برسانند و خواهند توانست.»
منبع: خبرگزاری ایرنا
لینک کوتاه :
