یادداشت وارده؛
تقوای سیاسی در انتخابات بر اساس رهنمود های امام خمینی(ره)
در مکتب اسلام سیاست برای کسب قدرت نیست، بلکه وسیله ای است برای احقاق حق و گسترش دادگری و از بین بردن ظلم و فساد،هدف حدمت به مردم و آشنا ساختن آنها با فضائل و کمالات انسانی است.
مرتضی ویسی
در مکتب اسلام سیاست برای کسب قدرت نیست، بلکه وسیله ای است برای احقاق حق و گسترش دادگری و از بین بردن ظلم و فساد،هدف حدمت به مردم و آشنا ساختن آنها با فضائل و کمالات انسانی است.
اخلاق سیاسی یکی از مهترین اصول فکر در دین اسلام می باشد درواقع در دین اسلام نمی توان اخلاق را جدا از دین دانست. در مکتب اسلام سیاست برای کسب قدرت نیست، بلکه وسیله ای است برای احقاق حق و گسترش دادگری و از بین بردن ظلم و فساد،هدف حدمت به مردم و آشنا ساختن آنها با فضائل و کمالات انسانی است پس سیاست مدار اسلامی می تواند با حفظ تقوی و فضائل انسانی در امور سیاسی مداخله کند و حتی در آن صورت تقوی و پاکیش بیشتر ارزش پیدا می کند.
به همین دلیل می توان گفت تقوای سیاسی اصلی انکار ناپذیر در تعالیم دینی ما حاکمان سیاسی جامعه ما مکلف به رعایت این اصل در جامعه اسلامی می باشند.
تقوا به معنای خویشتنداری و پرهیزکاری است که به صورت گسترده در فرهنگ اسلامی تبلور دارد. در آیات نورانی قرآن سفارش فراوانی به تقوا شده است و در سنت وسیره پیشوایان الهی(ع) تقوا در رأس کلیه امور قرار گرفته است.تقوا دارای جنبه های مختلف بسیار می باشد،تقوای اخلاقی،فکر،اجتماعی و...که یکی از مهترین و تاثیر گذارترین آن تقوای سیاسی می باشد و همانطورکه گفته شد تاکید بسیاری دراین باره از سوی انبیا و علمای دینی ما شده است.
انتخابات به عنوان یکی از اصول پذیرفته شده انقلاب اسلامی و مردمی ایران می باشد و این مجرایست که رجال سیاسی کشور ما از طریق رای مردم وارد جریان قدرت و حکومت رانی می شوند.تجربه انتخابات پیشین در انقلاب اسلامی با خود تجاربی را به همراه داشته است که بیش از هر چیز در این زمان حساس افراد شرکت کننده در انتخابات را به رعایت تقوای سیاسی دعوت می کند.
با توجه به اینکه یکی از مهترین دغدغه های رهبر کبیر انقلاب،امام خمینی،شرکت همگانی در عرصه انتخابات می باشد و همینطور با در نظر گرفتن این موضوع که امام خمینی حفظ و رعایت تکالیف دینی را بر هر چیز مقدم می دانستند در این نوشته پیش رو سعی می شود تقوای سیاسی در انتخابات را با توجه به رهنمودهای اخلاقی و عملی آن حضرت مورد بررسی قرار دهیم.
امام خمینی در جای جای کلام خود مردم را به تقوا دعوت می فرمایند همانگونه که امام درباره تقوا می فرمایند: «بین ملتها هیچ گونه امتیازى وجود ندارد، جز تقوا و پرهیزگارى، گرامیترین شما نزد خدا پرهیزکارترین شماست. حَسْبُنا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیل.»[1]
به اعتقاد امام تحکیم مبانی تقوا در جامعه موجب کاهش حب دنیا و کنترل نفسیات در جامعه می باشد[2].
درواقع با رعایت تقوا با جامعه ای سالم را می توان انتظار داشت.تقوا باید در تمام وجوه جامعه علی الخصوص نهاد سیاست نقطه ثقل و مرکزی باشد و تمام اعمال انسان در جامعه اسلامی مطابق با این الگو شکل بگیرد.
«همین ملت قیام کرده است و به نفع همین ملت احکام آورده است: انَّ أَکرَمَکمْ عِنْدَ اللَّهِ أتقیکم ؛ خداى تبارک و تعالى به طبقات نگاه نمىکند که این طبقه بالاست، این نخست وزیر است، این اعلیحضرت همایونى است، این نمىدانم چه است، این سردار است. نزد خداى تبارک و تعالى اینها هیچ مطرح نیست. در اسلام تقوا مطرح است. آنکه تقوا دارد، هر که تقوایش زیادتر است، پیش خدا کرامتش زیادتر است. آن کارمندى که در کارمندىاش تقوا دارد، آن نخستوزیرى که در تخستوزیرىاش تقوا دارد، تقواى سیاسى دارد، آن وزرایى که تقوا دارند، در کارهایى که مىکنند متقى هستند، با خدا هستند، آن رئیس جمهورى که تقوا دارد، الهى است، اینها کریمند. و اگر خداى نخواسته تقوا در کار نباشد، همه از نظر خدا منفىاند. آن روزى که بر ملتْ تقوا پیدا بشود ملت برومند است، کریم است، پیش خدا «اکرم» است؛ إنّ أکرَمَکمْ عِنْدَ اللَّهِ أتقیکمْ استثنا ندارد. پیغمبر اکرم براى اینکه اتْقاى ناس بود، اکرم ناس بود. امیر المؤمنین براى اینکه بعد از رسول اللَّه، اتْقَى الناس بود، اکرم ناس بود. نَسَب و سَبَب، این حرفها توى کار نیست؛ تقوا در کار است. تقوا داشته باشید تا بر همه مشکلات غلبه بکنید. با خدا باشید و از هیچ چیز باک نداشته باشید. اتکال به خدا بکنید و ... از هیچ چیز نترسید».[3]
به همین منوال در پی این نگاه به مفهوم تقوا،می توان مولفه ها و شاخصه های تقوای سیاسی در انتخابات را فهم کرد و با توجه به رهنمود های امام خمینی رفتار سیاسی در انتخابات را تشریح کرد.
از آن جایی که حوزه سیاسی، حوزه رهبری توده های مردم است، از جایگاه مهم و اساسی برخوردار می باشد. توده های مردم دین و دنیای خویش را به افرادی می سپارند که در این حوزه عمل می کنند. آنان الگوها و (دیگران مهم) توده های مردم می باشند و توده های مردم آنان را سرمشق رفتار و گفتار و کردار خویش قرار می دهند و خوی و منش خویش را با آنان می سنجند. خداوند در آیاتی چند از جمله آیه 128 سوره اعراف یکی از شرایط دست یابی به مقام رهبری امت را تقوا می داند و در آیات 56 و 57 و 90 سوره یوسف از تقوا به عنوان مهم ترین عامل رسیدن به مقام حکومتی سخن می گوید. به این معنا که نه تنها تقوا از شرایط رهبر بلکه هر مقام و منصب حکومتی است. به عبارت دیگر اگر کسی بخواهد مسئولیت سیاسی در جامعه به عهده گیرد می بایست نخست اهل تقوا باشد. دست کم چهار شاخصه اصلی را از این نوع نگاه استنتاج کرد و با توجه به آنها رهبران سیاسی یک جامعه و مردم در انتخابات مورد نظر قرار دهند.
1.پرهیز از تجملات و تشریفات: انتخابات عرصه ای است که ممکن است برخی از نمایندگان برای جلب آراء مردم تجملات و تشریفات زیادی را به کار گیرند و همینطور مردم هم تحت تاثیر متقابل آن نوع از رفتار سیاسی قرار گیرند در اینجا تقوای سیاسی حکم می کند نمایندگان بدور از هرگونه تجمل و اشرافی گری به ارائه برنامه های خود بپردازند به نظر امام تقوی موجب سادگی و ساده زیستی می شود.طوری که رهبران سیاسی یک جامعه الگوی برای مردم شوند.همانگونه که امام می فرمایند «هرکس که تقوا دارد امتیاز دارد»
2.عدالت و انصاف:یکی از ثمرات رعایت تقوا در عرصه انتخابات،رعایت عدالت و انصاف در بین نمایندگان مردم و همینطور خود مردم می باشد.در واقع وقتی فردی زمینه حرص و نفسانیات را در خود از بین میبرد،زمینه را برای عدالت در فرصت ها و انصاف در تبیلغات خود فراهم می کند.تقوا موجب عدالت طلبی در جامعه می شود« اسلام تمام طبقات را مساوى دانسته است؛ فقط به تقوا مردم را بر دیگرى ترجیح داده است»[4].عدالت به عنوان یک رفتار انتخاباتی اصیل زمینه ساز دوستی و یک رقابت مشروع و مقبول در جامعه می شود
3.نجات از غرور:شاید در عرصه انتخابات،کاندیداتوری نسبت به جایگاهی که در آن دارد دچار غروری کاذب شود که در رفتار انتخاباتی او تاثیراتی را به جا بگذارد و وظیفه اصلی خود را در انتخابات فراموش کند به همین دلیل امام با تاکید بر رعایت تقوا،یکی از ثمرات آن را نجات از غرور کاذب می داند.امام معتقدند با ایجاد تقوا در خود،استقامت در مقابل غرور و خود خواهی به وجود می آید[5].با کنار نهادن غرور و خود بزرگ بینی فضا برادری و دوستی در عرصه جامعه شکل می گیرد . «اسلام تمام طبقات را مساوى دانسته است؛ فقط به تقوا مردم را بر دیگرى ترجیح داده است»[6]
4.تساهل و تسامح:یکی از مهمترین دستاوردهای تقوای سیاسی ایجاد تساهل و تسامح در فضای جامعه و به تبع در انتخابات می باشد.بدون شک اگر کاندیدای در عرصه انتخابات دارای فرهنگ تساهل و تسامح نباشد توانای تحمل انتقادات را نخواهد داشت و به همین دلیل فضای تخریب به وجود می آید که قطعا به ضرر جامعه و مردم می باشد همانگونه که امام به این موضوع اشاره دارند که تقوا موجب صبری در فرد می شود که توانایی تحمل انتقادات را پیدا می کند[7].
بدون شک با رعایت تقوا در انتخابات پیشرو و تجلی عناصر مذکور ما شاهد یک انتخابات سالم و مفید به حال جامعه خواهیم بود.
پی نوشت ها:
---------------------------
[1] صحیفه امام، ج2، ص 450
[2] همان،جلد2،ص55
[3] همان،جلد6،ص315
[4] همان ،جلد7،ص328
[5] همان،جلد9.ص3
[6] همان،جلد9،ص49
[7] همان،جلد9،ص238
منبع: سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی
لینک کوتاه :
