یادداشت وارده؛
دیدگاه امام خمینی(ره) درباره نقش مردم در حکومت
امام خمینی(ره) با ایمان و اطمینانی که به مردم داشت به نقش مۆثر و تعیین کننده مردم در حکومت معتقد بودند و در این چند سال رهبری و هدایت امور، ایشان به این مهم اهتمام وافری داشتند لکن امام(ره) دموکراسیهای غربی را که مدعی حکومت مردم بر مردم بودند را از اساس قبول نداشت و معتقد بودند که (شیوه) دموکراسی اسلام کاملتر از دموکراسی غرب است.
طاهره رشیدی
امام خمینی(ره) با ایمان و اطمینانی که به مردم داشت به نقش مۆثر و تعیین کننده مردم در حکومت معتقد بودند و در این چند سال رهبری و هدایت امور، ایشان به این مهم اهتمام وافری داشتند لکن امام(ره) دموکراسیهای غربی را که مدعی حکومت مردم بر مردم بودند را از اساس قبول نداشت و معتقد بودند که (شیوه) دموکراسی اسلام کاملتر از دموکراسی غرب است.
دیدگاه امام خمینی(ره) درباره نقش مردم در حکومت اسلامی را میتوان در قالب چند عنوان آن هم به اختصار مطرح نمود:
نقش نظارتی مردم
امام معتقد بودند که کشوری وقتی آسیب میبیند که ملت آن بی تفاوت باشند یعنی ملت همه باید حاضر باشند در مسایل سیاسی و با رشد آگاهی بر امور نظارت نمایند.
امام(ره) میفرمودند: «ملت باید الآن همه شان ناظر امور باشند، اظهار نظر بکنند در مسایل سیاسی، در مسایل اجتماعی، در مسایلی که عمل می کند دولت.»
«ملت باید ناظر باشد به اموری که در دولت میگذردیعنی نظارت همگانی مردم میتواند به عنوان نقش اساسی آنان کشور را از بسیاری انحرافات مصون دارد زیرا این نظارتها هم در انتخاب صحیح مردم می تواند مۆثر باشد و هم این که مسئولان نظام را در برابر مردم پاسخگو مینماید.»
نقش مردم در حمایت و پشتیبانی از حکومت
امام خمینی(ره) میفرماید: «پشتوانه یک حکومتی ملت است، اگر یک ملتی پشتوانه حکومتی نباشد این حکومت نمیتواند درست بشود، این (حکومت)نمیتواند برقرار باشد.»
امام خمینی(ره) در جای دیگر خطاب به مردم اظهار میدارند که «مهم این است که شما (ملت) ایستاده باشید و قائم به امر باشید و حکومت را از خودتان جدا ندانید و ننشینید به این که همه کارها را باید حکومت بکند» همچنین ایشان معتقد بود که ملت تا در صحنه حاضرند این کشور آسیب نخواهد دید.
نقش و دخالت مسئولانه مردم در اداره کشور
امام(ره) از حق مردم در تشکیل حکومت اسلامی غفلت نورزیده و فرمود: از حقوق اولیه هر ملتی است که باید سرنوشت و تعیین شکل و نوع حکومت خود را در دست داشته باشدنکته قابل توجه در این بحث، اعتماد امام(ره) به ملت بود که در ادامه همین کلام فرمود: طبیعى است که چون ملت ایران بیش از نود درصد مسلمانند، باید این حکومت بر پایههاى موازین و قاعده اسلامى بنا شود.
پس برای ایشان مردم در طول دین محترم بوده و معارضه مردم با دین مفهومی نداشت.
امام خمینی(ره) با احترام به رأی عمومی مردم و با اعتماد به دینداری آنها در پی تشکیل حکومتی برآمد که پایههای آن براساس ولایت و مردم سالاری دینی است. در چنین ساختاری، نقش مردم در مشروعیت نظامی که پایه آن اسلام است، به وضوح آشکار میگردد.
در اینجا به چند مورد از تأثیر رأی مردم در نظام ولایی اشاره می شود:
تعیین نظام سیاسی کشور
امام(ره) فرمود: تعیین نظامی سیاسی با آرای خود مردم خواهد بود.
امام(ره) در بیان روش انتخاب حکومت می فرماید:
همان مردمى که دست در دست هم دادند و دلیرانه عرصه را بر شاه تنگ کردند، همانها با هدایت کسانى که همیشه دلسوز آنان بودهاند، نوع حکومت دلخواه خود را انتخاب مىکنند و بدیهى است که چون مسلمانند در همه مراحل کار، اسلام تنها ملاک و ضابطه نظام اجتماعى و نوع حکومت خواهد بود و بر این اساس من جمهورى اسلامى را پیشنهاد کردهام و به رأى عمومى مىگذارم.
حضور مردم در صحنه قانونگذاری
این اختیار و حق مردمی در تمامی شۆون حکومت جاری است، امام (ره) درباره انتخاب رئیس جمهور می فرماید: همه باید بدانند که امروز هیچ قدرتی نیست که بتواند یک وکیل را تحمیل کند... هیچ کس الان در ایران، هیچ مقامی در ایران نیست که قدرت این را داشته باشد که یک وکیل تحمیل کند و بنابراین، امروز مسۆولیت به عهده ملت است.
حضور مردم در انتخاب رهبر
امام خمینی(ره) یکماه قبل از ارتحال، طی نامه¬ای به رئیس شورای بازنگری قانون اساسی از مجتهد عادلی که از سوی خبرگان برای رهبری تعیین می¬شود با عنوان «ولی منتخب مردم» یاد کرده و می-نویسد: اگر مردم به خبرگان رأى دادند تا مجتهد عادلى را براى رهبرى حکومتشان تعیین کنند، وقتى آنها هم فردى را تعیین کردند تا رهبرى را به عهده بگیرد، قهرى او مورد قبول مردم است. در این صورت او ولىّ منتخب مردم مىشود و حکمش نافذ است.
نظارت مردم بر امور کشور
در دیدگاه امام(ره) همه اقشار مردم موظفند در چارچوب قوانین اسلامی بر امور جامعه نظارت داشته و امر به معروف و نهی از منکر کنند. ایشان در اوایل نهضت چنین ویژگی ای را برای جامعه اسلامی پیش-بینی می کند و می فرماید: جامعه فردا، جامعه ارزیاب و منتقدی خواهد بود که در آن تمامی مردم در رهبری امور خویش شرکت خواهند جُست.
و بعد از پیروزی انقلاب نیز به آن سفارش می فرماید: این یک سفارش عمومی است... با کمال دقت ملاحظه کنید که کسانی به عنوان اسلام، به عنوان مسلمین، به عنوان معممین، یک قدم خلاف بر ندارند که خدای نخواسته چهره اسلام را برخلاف آنطوری که هست، قبیح نشان بدهند. این در نظر من از همه چیزها اهمیتش بیشتر است و مسۆولیت-اش هم بیشتر... همه و همه موظفند که نظارت کنند بر این امور. نظارت کنند، اگر من یک پایم را کنار گذاشتم، کج گذاشتم ملت موظف است که بگویند پایت را کج گذاشتی، خودت را حفظ کن. اگر دیدند که یک کمیته ای خدای ناخواسته برخلاف مقررات اسلام دارد عمل می کند، کشاورز باید اعتراض کند، بازاری باید اعتراض کند، معممین و علما باید اعتراض کنند.
سخنان امام خمینی(ره) هیچ بهانه ای برای خرده گیران در باب لزوم رعایت حق مردم باقی نگذاشته است. توصیه های ایشان سرتاسر، حکایت از لزوم توجه به مردم و سپاسگزاری و خدمتگزاری به آنهاست. ایشان هر مقام و پستی را فقط مسۆولیتی می داند که هدف از آن خدمت به خلق خداست.
بدین ترتیب با توجه به موارد فوق، در مجموع، دیدگاه امام خمینی(ره) درباره مردم این است که ایشان درباره مردم نقش خاص و پر اهمیتی قائل هستند که از آن تنها نمیتوان تعبیر به مردم داری کرد بلکه میتوان گفت در نزد امام و دیدگاه ایشان در واقع مردم نقش فاعلی را در تحقق حکومت داشته و به عبارتی نقش آنان به گونهای است که باید گفت اراده مردم بر حکومت به شکلی تبلور یافته و خود را نشان میدهد و به قول حضرت امام(ره) با اراده ملتها، ارادهای که تَبَع اراده خداست، ارادهای که برای خداست غیر ممکنها ممکن میشود.
منبع: تبیان
لینک کوتاه :
