زکریا یعقوبی اشرف
با اوج گیری روند برنامه ریزی انتخابات و نزدیک شدن به روز 24 خردادماه 1392 روز انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری گمانه زنی ها و تحلیل و بررسی ها در خصوص بررسی و شناخت گروهها، احزاب و سازمانهای سیاسی به منظور انتخاب کاندیداهای معرفی شده از سوی ایشان جهت ریاست جمهوری پررنگتر میگردد.
با توجه به مبانی اسلام معیارهای اصلی را باید در میان دستورات شارع مقدس و شارحان دین مبین اسلام یافت. قطعاً در جامعه اسلامی شیوهها و ملاک های انتخاب بر اصول و معیارهائی است که با نظامهای لیبرال دموکراسی از نظر ماهیت بکلی متفاوت است.
بررسی روسای جمهور تاکنون نشان میدهد که ملت آگاه در طول سه دهه از انقلاب اسلامی، علیرغم اشتباهاتی که بعضاً در برهههایی اتفاق افتاده است، با دانایی و بصیرت در کنار خلوص زاید الوصف، فرد لایق و شایسته و اثر بخشی را انتخاب نموده است. شکوه و عظمت انقلاب اسلامی نیز در کنار رهبری داهیانه مقام معظم رهبری، کشور را در آغازین سالهای دهه چهارم انقلاب اسلامی، دهه پیشرفت و عدالت و در اوج بیداری اسلامی منطقه، در معرض دست یابی به اهداف سند چشم انداز پیشرفت ایرانی اسلامی قرار داده است. بدیهی است که حساسیت موقعیت پیش روی کشور در سالهای آتی مستلزم آن است که با دقت در الگوهای ارائه شده از متون اصیل اسلامی و بیانات پیشوایان گذشته وحال نظام اسلامی، اشتباهات گذشته تکرار نگردد.
با این مقدمه، راه کار ارائه شده ذیل میتواند کمک موثری برای انتخاب کنندگان باشد.
در کتب لغت "اصلح" از ماده "صلح" به معنی نیک، صالح، برازنده که به عنوان صفت تفصیلی به معنی نیکتر و صالحتر بیان شده است که با کلمه افسد به معنی فاسدتر متضاد است. با این بیان نکاتی قابل ملاحظه جدی به شرح ذیل مطرح است:
1- با توجه به اهمیت قرآن کریم به عنوان مهمترین منبع استنباط سبک زندگی در میان مسلمانان، شایسته است که در بیان شاخصهای کاندیدای اصلح به این کتاب مقدس تمسک جسته شود. بررسی آیات و سوره قرآن کریم بیان میکند که از مهمترین شاخصهای بیان شده، توانایی است.در سوره بقره آیه 247 آمده است:
"خدا او را بر شما برگزید و او را در علم و (قدرت) جسم وسعت بخشیده است."
از این آیه و روایاتی که در ذیل این آیه بیان شده است، فهمیده میشود که به جای توجه به تعصبهای قبیلهای و گروهی و خصوصاً دوستان و هوای نفس در انتخاب فرد باید به توانایی فرد در ادای وظیفه توجه نمود.
همچنین در آیه کریمه 58 از سوره مبارکه نساء، به مؤمنین توصیه شده که امانات الهی به اهل آنها بازگردانده شود. و "حکومت" این مهمترین ودیعه الهی نیز باید به اهل آن سپرد:
"خدا به شما فرمان میدهد که امانتها را به صاحبانشان باز گردانید."
2- پس از قرآن کریم، میتوان شاخصههای شناخت اصلح را از بیانات پیامبر و ائمه بزرگوار نیز یافت.امیر بیان، امام علی (علیه السلام) در بیان معیارهای فرد اصلح نکات بسیار مهمی بیان داشته است .خصوصاً آنجا که میفرماید:
" کسی که کم تجربه بود فریب میخورد و کسی که تجربهاش زیاد بود لغزشهایش کم میگردد".
و نیز تأکید فرمودند:
« کارگزاران خود را از اهل تجربه و حیا برگزین»
همچنین حضرت در بیان صفات افرادی که نباید قدرت در دست آنها قرار گیرد میفرمایند:
« کسانی در اثر مرض خصلتهای فردی و شخصی از مدیریت صحیح و هزینه درست بیتالمال ناتوان و ناکار آمدند و نیز کسانیکه در مقابل تهدید دشمنان عقب نشینی نموده در تصمیمات اساسی سست میشوند و یا کسانیکه بر مقام و منصب و موقعیت حریصند و مقامات را در بین اقوام و یا وابستگان خود تقسیم میکنند و ...»
3- بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در بیان معیار کاندید اصلح نیز تأکید فرمودند:
« من امیدوارم که اشخاصى که کاندیدا شدند براى ریاست جمهورى شما توجه کنید و کسى که از همه متعهدتر به اسلام، سوابقْ سوابقِ خوب، نه غربزده باشد، نه شرق زده باشد، مسلمان باشد، پیرو احکام اسلام باشد، ملى باشد، دلسوز به ملت باشد، خدمتگزار به ملت باشد، سوابقش خوب باشد، در رژیم سابق هیچ گاه وارد نشده باشد و با اجانب پیوند نداشته باشد، از خودتان باشد و براى خودتان.... شخصى است که تعهد به اسلام دارد، اعتقاد به قوانین اسلام دارد، در مقابل قانون اساسى خاضع است و اصل صد و دهم ظاهراً که راجع به ولایت فقیه است، معتقد است و وفادار است نسبت به آن، یک همچو شخصى را شماها خودتان انتخاب کنید و گروههاى مردم را هم وادار کنید که یک همچو شخصى را انتخاب کنند و از تفرقه بپرهیزند... باید با تمام قوا جدیت کنید که سرنوشت اسلام و مسلمین را به دست کسى که لایق براى این مقام نباشد، ندهید »( صحیفه نور امام، ج۱۱، ص: ۴۸۴)
4- ولی امر مسلمین، مقام معظم رهبری نیز در سخنان مختلف به بیان اوصاف و شرایط کاندیدای اصلح ریاست جمهوری پرداختهاند ایشان در سخنانی در دی ماه گذشته تاکید بر این نکته داشتهاند که" امر ریاستجمهوری به علت حجم بیش از اندازهی کار و مسئولیت فوق سنگین آن، باید به کسی سپرده شود که توان این همه بار را داشته باشد." و در ادامه خاطر نشان نمودند؛ "که نیاز آتی کشور، رئیسجمهوری با نقاط مثبت فعلی، بدون ضعفهای آن است."
همچنین ایشان در دیدار جمعی از کارگران در تاریخ 7 اردیبهشت 1392 "دارا بودن روحیه مقاوم، برخورداری از تدبیر، روزمره فکر نکردن در مسائل اقتصادی، توجه به سیاستهای اقتصاد مقاومتی، تکیه کردن بر نظرات کارشناسی، تهذیب اخلاقی و نپرداختن به حواشی" را از جمله خصوصیات رئیس جمهور مطلوب ذکر کردند.
و در جایی دیگر؛ حکمت، تدبیر و داشتن برنامه را از دیگر ویژگیهای مورد نیاز رئیس جمهور خواندند و بیان داشتند: "همانگونه که در سیاست خارجی نیازمند عزت، حکمت و مصلحت هستیم، در مسائل داخلی و اقتصادی نیز به نگاه همه جانبه، بلندمدت و هندسه صحیح نیاز داریم."
بنا به مراتب فوق آنچه که مسلم است حضور و مشارکت مردم در انتخابات که مصونیت بخش نظام است، محتاج یک بررسی دقیق در انتخاب رئیس جمهوری است که بتواند وظایف سنگین ریاست جمهوری را در ابعاد مختلف اداره کشور بدوش بگیرد. عقلانیت در امور اجتماعی برای کلیه آحاد جامعه، در تمام سطوح زندگی ایجاب مینمایدکه در کلیه شئون زندگی روزمره مورد نیاز خود به افراد متخصص و خبره در آن رشته مراجعه مینمایند و در شناخت افراد متخصص به خبرویت و تجربه کافی افراد اهمیت زیادی داده میشود.
این امر در امور مختلف زندگی افراد به مانند مسائل پزشکی، تعلیم و تربیت فرزندان و... مشهور است. ملاحظه میشود که مردم در تمام امور زندگی به حکم عقل این فرآیندها را رعایت مینمایند تا با بهرهگیری از کمترین هزینه، بیشترین تأثیر مثبت و منفعت را در برداشته باشد.
تصمیم گیری و اعمال نظر در خصوص یکی از مهمترین ارکان سیاسی نظام نیز از این قاعده عقلی مستثنی نیست. همچنین باید به این نکته نیز توجه نمود که کلیه آحاد جامعه هرکدام یک رأی دارند و فرقی بین عالم و استاد و دانشجو و کاسب و کشاورز و صنعتگر و صاحب منصب و مادون، شهری و روستائی و افراد عادی نیست.
فرآیند تصمیمگیری در این خصوص مستلزم شناسائی نامزدهای انتخاباتی است که پس از ثبت نام، شورای محترم نگهبان آن ها را مورد تأیید صلاحیت اولیه قرار داده است.
معمولاً در هر انتخابات ریاست جمهوری چندین کاندیدای واجد شرایط تایید صلاحیت میشوند که انتخاب فرد اصلح از بین این کاندیداها مشکل به نظر میرسد؛ بنابرین چه باید کرد؟ اجرای فرامین قرآنی، روایات و بزرگان دین و راهنمایان متعهد حوزوی و دانشگاهی چگونه ممکن است؟
هر انسان در جامعه اسلامی با دارا بودن اختیار الهی، خود را مسئول میداند که در سرنوشت کشور خود مشارکت داشته و در روز رأیگیری پای صندوقهای رأی، رسالت عظیم انسانی و اسلامی خود را ادا کند.
آنچه که در این نوشتار نتیجه و برآیند کار را بیان میکند، این است که به چه کسی باید رأی داد تا این رأی درجات متعالی رأی دهنده و بالندگی جامعه اسلامی را در نظام داخلی و بین المللی جهان امروز در پی داشته باشد. البته باید توجه داشت که نباید به فرآیند رای گیری و انتخابات نگاه حداقلی داشت نگاه حداقلی به این معناست که بدون بررسی وتحقیق و دقت لازم فردی که از خصوصیات حداکثری شرایط عمومی و تخصصی برخوردار نیست انتخاب شده و درنهایت مشکلات فراوان فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی فراهم آورد.
نکته حائز اهمیّت در این مقاله چگونگی انتخاب و کارآمدی حداکثری و مطلوبیت رسالت الهی و انسانی هر رأی دهنده است.
هر رأی دهنده یا خود شناخت لازم از داوطلبان انتخابات دارد که خصوصیات آن در مقدمه این مقاله مصداق عینی دارد که به آن شناخت عمل میکند یا از سوی دیگر ممکن است به جهت گستردگی اطلاعات ارائه شده در خصوص کاندیداها در محیطهای اطلاعاتی مختلف از قبیل روزنامهها، وبلاگها، سایتهای خبری و... و تعدد داوطلبان تطبیق ملاکها و معیارهای لازم را که بعنوان یک وظیفه الهی و انسانی باید عمل شود ،دریافت نمود.در این صورت قطعاً به حکم عقل و شرع و به حکم رویههای مرسوم که عرف اجتماعی است، باید از انسانهای آگاه و عالم و متعهد که از داوطلبان شناخت واطلاعات کافی دارند پرسش نمود. تنها از این طریق حجت عقلی و شرعی بر انسان تمام میگردد و انسان با جلب رضایت خدای بزرگ وظیفه اجتماعی خود را به سرانجام نیکو ختم نماید.
تأکید جدی و توصیه اکید در انتخاب افراد عالم و متعهد و آگاه است که باید به هر طریق ممکن و با دقّت و اندیشه با کمک افراد مورد وثوق به آن رسید و خدای ناکرده مرتکب خطا نشود.
بدیهی است این فرآیند انسان را به مقصد میرساند و آنچه که واقع خواهد شد مأموریت شایسته سالاری است و نتیجه انتخابات مبتنی بر انتخاب کاندیدای اصلح، رئیس جمهوری است که همه امور دیگر با این معیار تنظیم و به گردش صحیح مدیریت در ارکان کشور میانجامد و امید است مشکلات کشور که بعضاً فشارهای طاقت فرسایی را متوجه مردم با وفا و نجیب میهن عزیزمان مینماید بر طرف و امید پابرهنگان و جهان اسلام به آن دوخته شده است محقق گردد. این چنین است که لیاقت و شایستگی معیار انتخاب عالیترین مقام رسمی کشور پس از رهبری خواهد بود و بر همین منوال مسئولیتهای مهم اجتماعی و سیاسی دیگر شکل میگردد و مصونیت از تعلقات گروهی و جناحی تامین خواهد شد تا طعم شیرین یک زندگی سعادت بخش به دور از غوغای نظام سلطه جهانی به کام مردم نجیب ایران باشد.