دکتر اسماعیلی:
در زمینه حقوق مالکیت فکری، فرهنگ‌سازی مهم‌تر از قانونگذاری است
یک عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: حمایت از مالکیت فکری، ادبی و هنری بیشتر از قانون به نهادینه کردن فرهنگ احترام به حقوق مالکیت فکری در جامعه نیازمند است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، محسن اسماعیلی طی سخنانی در دومین همایش حمایت از مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط تصریح کرد: چالش اصلی بخش مالکیت فکری در کشور ما نداشتن قانون و بحث فقهی آن بود. این بحث‌ها امروز تمام شده است و حتی شنیدیم که پیش‌نویس قانون جدید تا حدودی پیش رفته است ولی تا وقتی که قانون جدید تصویب می‌شود ما فعلا خلاء قانونی نداریم.
وی ادامه داد: اطلاعات کشورهای دیگر نیز نشان می‌دهد که مساله نهادینه شدن احترام به حقوق مالکیت‌های فکری از اهمیت بالایی برخوردار است لذا ضرورت دارد به این بحث توجه شود.
این حقوقدان افزود: از پیش‌نیازهای تردیدناپذیر نهادینه‌شدن احترام به حقوق مالکیت‌های فکری، نهادینه‌ساختن مفهوم اخلاق حرفه‌یی و فرهنگ عمومی در این زمینه است. مقصودم این است که امروز در دنیا چیزی به اسم اخلاق حرفه‌یی به رسمیت شناخته شده است.
اسماعیلی اظهار کرد: مالکیت‌های معنوی اختصاص به حرفه خاصی ندارد ولی عمدتا در گروه خاصی است و این گروه خاص باید به عنوان یک رفتار قطعی و یک نُرم بپذیرند که باید به حقوق یکدیگر در زمینه حقوق مالکیت فکری احترام بگذارند.
وی خاطرنشان کرد: اگر در فرهنگ جامعه ما پذیرفته شود که نقض حقوق مالکیت فکری یک ضد ارزش است، زمینه بسیار خوبی برای تصویب و اجرای قانون فراهم می‌شود.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان یادآور شد: بسیاری قوانین داریم که قوانین خوبی هستند ولی اجرا نمی‌شوند . بر عکس قوانینی هستند که در این زمینه ساکتند اما انگیزه‌های اخلاقی در کشور ما باعث شده است که مشکل فقدان قانون احساس نشود؛ پس همه مشکل با پیش‌نویس حل نمی‌شود و ما باید سعی کنیم این فرهنگ خاص در کشور به وجود بیاید زیرا این امر به تضمین قانون و اجرای هر چه بهتر آن کمک می‌کند یعنی مالکیت ادبی و هنری باید به عنوان یک فرهنگ جا بیفتد.
وی با بیان اینکه چالش‌های موجود در این زمینه فقهی هستند، گفت: هیچ کس در قبح نقض جنبه‌های اخلاقی و معنوی مالکیت فکری تردیدی ندارد. ما اگر بتوانیم این را در جامعه جا بیندازیم و به اجماع ملی برسیم که نقض حقوق دیگران زشت است، بیشتر از قانون به ما کمک می‌کند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در فرهنگ عمومی ما اگر یک مثقال ارزن از کار کسی بردارند به عنوان دزدی و یک عمل زشت شناخته می‌شود ولی اگر پایان‌نامه یک دانشجو کپی شود از آن به عنوان سرقت یاد نمی‌شود. البته این امر در قانون ذکر شده ولی در فرهنگ عمومی چه کسی برای این امر اهمیتی قائل است؟
اسماعیلی ادامه داد: مساله اصلی اینجاست که فردی که اثر دیگری را به نام خودش تمام می‌کند، شرم نمی‌کند. مساله اصلی اینجاست که ما کپی کردن یک فیلم را زشت نمی‌دانیم. آیا ما باور نکردیم که آسیب رساندن حتی به منافع مادی یک پدید‌آورنده ظلم است و زشتی ظلم، یک حکم شرعی صرف نیست؟
وی افزود: وقتی از نظر شریعت ما تصرف مال دیگری بدون رضایت او غصب محسوب می‌شود و از طرف دیگر تشخیص مصادیق مال، عرفی است باید به این امر مهم توجه بیشتری شود.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان با اشاره به اهمیت نقش رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی این موضوع اظهار کرد: مجلس و دولت ما مواردی را با دو فوریت تصویب می‌کنند که وقتی به آنها نگاه می‌کنیم هیچ فوریتی نسبت به حمایت از مالکیت فکری ندارند. بلکه فوریت آنها به خاطر آن است که آنها را به صورت یک مطالبه عمومی درآورده‌ایم ولی در جامعه، نقض مالکیت فکری یک مشکل تلقی نمی‌شود.
اسماعیلی خاطرنشان کرد: یکی از انتقاداتی هم که به کشور ما وارد می‌کنند بحث رعایت نکردن کپی‌رایت است و می‌گویند از شما انتظار نمی‌رود.
وی با تاکید بر اهمیت فرهنگ‌سازی در جامعه یادآور شد: قانون، کهنه‌شدنی است اما وجدان، کهنه نمی‌شود. ما باید وجدانمان را پشتوانه قانون خود کنیم. چند روز پیش در خبرها شنیدیم که فلان مقام سیاسی در فلان کشور به خاطر اینکه معلوم شده پایان‌نامه‌اش کپی بوده از مقام خود استعفا کرده است. اقدام او در برابر قانون نبوده است چون الزامی نداشته ولی در برابر افکار عمومی باید این کار را انجام می‌داده است.
این حقوقدان با اشاره به نامگذاری امسال به نام سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی گفت: اختصاص دادن واژه تولید به صنعت از کج‌سلیقگی‌هاست. آیا واقعا شعار امسال بیش از اینکه شامل صنعت شود شامل حمایت از مالکیت فکری، ادبی و هنری نمی‌شود؟ امروز این موضوع با منافع ملی ما مرتبط است و ما باید این مساله را جدی بگیریم. صدا و سیما هم به عنوان رسانه ملی باید بحث حمایت از حقوق مالکیت فکری را در دستور کار قرار دهد.
اسماعیلی تصریح کرد: نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که علت رکود سینما در کشور ما هم همین است و نگرانی از این لحاظ وجود دارد که از آثار فکری صاحبان آثار حفاظت نشود. از قوه قضاییه، نیروی انتظامی و دیگر مسئولان باید خواهش کنیم که بر موسسات مربوط در این زمینه نظارت کنند؛ موسساتی که رسما برای کپی کردن اطلاعیه می‌زنند و شماره تلفن می‌دهند.
وی ادامه داد: پایگاه ثبت مالکیت‌های هنری را که بعد از چندین سال ایجاد شد باید جدی گرفت. هر نویسنده‌ای باید آثار خود را به ثبت برساند تا مشکلی ایجاد نشود.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان با بیان اینکه اگر همین قوانین موجود در دادگاه‌ها را جدی بگیریم، وضع از حالت فعلی بهتر خواهد شد، افزود: یکی از مشکلاتی که ما در قانون‌نویسی داریم این است که متاسفانه وقتی به آخر دوره دولت یا مجلس می‌رسیم خیلی از ضرورت‌هایی که قبلا احراز شده به فراموشی سپرده می‌شود لذا اگر این امر تا پایان این دولت به انجام نرسد، معلوم نیست در دولت بعدی انجام شود یا خیر. بنا بر این باید این لایحه زودتر از هیات دولت خارج شود تا به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.
لینک کوتاه :
