دیوان محاسبات به کلیه حساب های وزارتخانه ها, موسسات, شرکت های دولتی و سایر دستگاه هایی که به نحوی از انحا از بودجه کل کشور استفاده می کنند به ترتیبی که قانون مقرر می دارد رسیدگی یا حسابرسی می نماید که هیچ هزینه ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده و هر وجهی در محل خود به مصرف رسیده باشد.
دیوان محاسبات, حساب ها و اسناد و مدارک مربوطه را برابر قانون جمع آوری و گزارش تفریغ بودجه هر سال را به انضمام نظرات خود به مجلس شورای اسلامی تسلیم می نماید. این گزارش باید در دسترس عموم گذاشته شود.
شورای محترم نگهبان
همانگونه که استحضار دارند در بودجه کل کشور جهت ایجاد و یا توسعه فعالیتهای تولیدی بخشهای مختلف اقتصادی، اعتباراتی برای پرداخت قسمتی از کارمزد تسهیلات بانکی شرکتهای تعاونی و خصوصی منظور می‌گردد که از آن جمله بند (ب) تبصره (3) و بند (هـ) تبصره (6) و بند (4) تبصره (11) و تبصره‌های (51) و (52) بودجه کل کشور سال جاری است.
هم چنین در مورد مؤسسات غیر دولتی که متصدی خدمات عمومی و عام‌المنفعه هستند و در عین حال جزء بخش دولتی اصل (44) قانون اساسی و از مصادیق موضوعات اصل (45) قانون اساسی محسوب نمی‌شوند از قبیل کمیته امداد امام ـ کمیته ملی المپیک ـ شهرداریها ـ هلال احمر ـ مدیریت حوزه علمیه قم ـ کتابخانه حضرت آیة‌اللهالعظمی‌مرعشی، قانونگذار اعتباراتی را در بودجه سالیانه منظور می‌نماید تا تداوم خدمات آنان میّسر گردد. بدین ترتیب این قبیل مؤسسات تعاونی، خصوصی و یا عمومی غیردولتی به اصطلاح از بودجه کل کشور استفاده می‌کنند.
اخیراً این توهّم ایجاد شده است که دیوان محاسبات کشور مکلف است به کلیه حسابهای این مؤسسات، هم در آن قسمت که از محل بودجه عمومی کل کشور تأمین شده است و هم قسمت‌های دیگر که مربوط به درآمدهای داخلی و موقوفات و هدایا و دیگر منابع باشد رسیدگی و حسابرسی نماید.
خواهشمند است با توجه به اصل (98) قانون اساسی تفسیر فرمایند آیا اصل (55) قانون اساسی ناظر به کلیه حسابها و هزینه‌های مؤسسات عمومی غیر دولتی و مؤسسات خصوصی و تعاونی است که جزئی از اعتباراتشان از محل بودجه کل کشور تأمین می‌شود یا اینکه با توجه به دلالت عبارت «اعتبارات مصوب» در اصول (53 و 55) قانون اساسی، حسابهای این مؤسسات صرفاً در حدود اعتباراتی که در بودجه کل کشور برای آنان منظور شده و تخصیص یافته است مشمول رسیدگی دیوان محاسبات می‌باشد؟
اکبر هاشمی رفسنجانی _ رئیس جمهور
شماره 1116/21/75 تاریخ 14/9/1375
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
نامه شماره 104151 مورخ 6/9/1375 مبنی بر تفسیر اصل پنجاه و پنجم (55) قانون اساسی در جلسه مورخ 14/9/1375 شورای نگهبان مطرح شد و نظر تفسیری شورا به شرح زیر اعلام می‌گردد:
«اصل پنجاه و پنجم (55) قانون اساسی ناظر به اعتباراتی است که در بودجه کل کشور منظور شده و صلاحیت دیوان محاسبات در رسیدگی و حسابرسی محدود به همان موارد است.»
دبیر شورای نگهبان _ احمد جنتی
تفسیر دوم
شماره3952/30/82 25/5/1382
جناب آقای دکتر رضا فرجیدانا
رئیس محترم دانشگاه تهران
عطف به نامه شماره 14637/51 مورخ 15/5/1382 درخصوص شمول اصل 55 قانون اساسی و صلاحیت دیوان محاسبات نسبت به رسیدگی و حسابرسی کلیه امور مالیاتی و حسابهای خارج از بودجه تخصیصی منجمله حساب هدایا و کمکهای مردمی، به اطلاع میرساند اصل مذکور در جلسه مورخ 14/9/1375 شورای نگهبان مطرح و منجر به نظریه تفسیری به شرح زیر شده است:
« اصل 55 قانون اساسی ناظر به اعتباراتی است که در بودجه کل کشور منظور شده و صلاحیت دیوان محاسبات در رسیدگی و حسابرسی محدود بههمان موارد است.»
قائم مقام دبیر شورای نگهبان ـ سیّدرضا زوارهئی
شماره14637/51 15/5/1383
شورای محترم نگهبان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
احتراماً، به استحضار میرساند:
براساس اصل 55 قانون اساسی، دیوان محاسبات مسئولیت رسیدگی و حسابرسی به‌کلیه حسابهای وزارتخانهها و مؤسسات دولتی را در رابطه با تفریغ بودجه بعهده دارد. شورای محترم نگهبان نیز در پاسخ به استفساریه شماره 104151 مورخ 6/9/1375 ریاست محترم جمهور وقت به شرح نظریه شماره 1516/21 مورخ 14/9/1375 اعلام داشته است که « اصل 55 قانون اساسی ناظر به اعتباراتی است که در بودجة کل کشور منظور شده و صلاحیت دیوان محاسبات در رسیدگی و حسابرسی محدود به همان موارد است.» علیرغم اصل 55 قانون اساسی و نظریه تفسیری مذکور، دیوان محاسبات به استناد مواد دو و چهل و دو قانون دیوان محاسبات کشور مدعی است که مسئولیت رسیدگی و حسابرسی به کلیه امور مالی و حسابهای خارج از بودجه تخصیصی منجمله حساب هدایا و کمکهای مردمی را نیز بعهده دارد.
خواهشمند است با عنایت به مراتب فوق نظر شورای محترم نگهبان را در این خصوص اعلام فرمایند.