شورای نگهبان از منظر ولایت
این نهاد مقدس 29 سال پیش در چنین روزهائی تشکیل شد؛ بدین ترتیب که حضرت امام خمینی(ره) در اول اسفندماه 1358 شش عضو فقیه این شورا را منصوب فرمودند. سپس نمایندگان اولین دوره مجلس شورای اسلامی در نخستین جلسات خود در روزهای پایانی تیرماه 1359، اعضای حقوقدان شورا را تعیین کردند و شورای نگهبان رسما در تاریخ 26 تیرماه 1359 تاسیس شد. آنچه در ادامه می‌آید گلچینی از بیانات و رهنمودهای حضرت امام خمینی(قدس سره الشریف) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) درباره شورای نگهبان است که حول سه محور ارائه میشود.
جایگاه و اهمیت شورای نگهبان
«نهاد شوراى نگهبان همیشه مورد تأیید اینجانب است و به هیچ وجه تضعیف نشده و نخواهد شد. این نهاد باید همیشه با بیدارى و هوشیارى در خدمت به اسلام و مسلمین کوشا باشد.»[1]
«شوراى نگهبان، عماد ملت و دین و مایهى اطمینان و سکینهى قلب مؤمنین است و درحقیقت نبض نظام اسلامى به شمار مىرود. وقتى شوراى نگهبان مثل همهى دورههاى گذشتهى آن قوى و قاطع و دقیق باشد، موجب آرامش کسانى مىشود که دلشان براى اسلام مىتپد و آرزویشان تحقق اهداف اسلامى و شریعت حقهى نبویه است. و اگر خداى نکرده روزى شوراى نگهبان تضعیف بشود - چه تضعیف حیثیتى، و چه تضعیف هویتى و درونى - مطمئناً ضربهى جبرانناپذیرى به انقلاب خواهد خورد. این نقطه که نمایشگر صحت و اتقان تصمیمگیرى در نظام اسلامى است، تأثیر فوقالعاده و تعیینکنندهیى در حرکت نظام دارد و جز با اخلاص و استمداد از پروردگار و طلب هدایت از او، هیچ کار نمىشود کرد.» [2]
اهداف و پیامدهای تضعیف شورای نگهبان
«چنانچه مشاهده مىشود پس ازانتخابات مرحله اول از دوره دوم مجلس شوراى اسلامى، افرادى که نظریه شوراى محترم نگهبان در ابطال یا تأیید بعضى حوزهها موافق میلشان نبوده است دست به شایعه افکنى زده و اعضاى محترم شوراى نگهبان- ایدهم اللَّه تعالى- را که حافظ مصالح اسلام و مسلمین هستند، تضعیف و یا خداى ناکرده توهین مىنمایند و به پخش اعلامیه و خطابه در مطبوعات و محافل دست زدهاند غافل از آنکه پیامد چنین اعمال و جوسازىها آن هم در دوره دوم مجلس و نگذشتن سالى چند از انقلاب چه خواهد بود. امید است چنین اعمال، بى توجه به نتایج ناروا و اسف بار آن باشد. معلوم نیست در صدر مشروطیت در دوره اول بافقهاى ناظر به قوانین این نحو عمل شده باشد. در آن زمان به تدریج فقها را از مجلس بیرون راندند و به سر این ملت آن آوردند که دیدیم. من به این آقایان هشدار مىدهم که تضعیف و توهین به فقهاى شوراى نگهبان امرى خطرناک براى کشور و اسلام است... به شوراى نگهبان تذکر مىدهم که در کار خود استوار باشید و با قاطعیت و دقت عمل فرمایید و به خداى متعال اتکال کنید. »[3]
«اگر ملاحظه کرده باشید، دشمنان نظام اسلامى هم در تبلیغاتِ خودشان یکى از نقاطى که متصل - شاید در هیچ برههاى نباشد که این نقطه را فراموش کنند - مورد بمباران تبلیغاتى قرار میدهند، شوراى نگهبان است. آنها از وجود این دستگاه مهم و اثرگذار ناراحتند. و ما واقعاً باید تشکر کنیم از آقایان محترم در شوراى نگهبان - چه فقهاى عظام، چه حقوقدانان محترم - که با اینکه یک تشکیلات بظاهر کوچکى است، لیکن این کار بزرگ را توانستند انجام دهند، با حفظ رعایتهاى لازمى که مردم از آنها توقع دارند. مردم توقع دارند شورا آنچه را که انجام میدهد، همراه با استدلال متین از لحاظ تکیهگاهِ قانونى باشد؛ در خود شورا و در عملکرد شورا اتحاد و انسجام وجود داشته باشد؛ شورا در کار خود تأخیر نداشته باشد؛ بوقت و بموقع کارها را انجام دهد. اینها همه بحمداللَّه در این مدت طولانى از مسئولیت شورا تحقق پیدا کرده است.» [4]
«یک دسته... به دلیل مخالفت بانظر شورای نگهبان در مورد صلاحیت افراد در مراحل مختلف انتخابات با این نهاد مخالفند، همچنانکه هر محکومی نسبت به حکم قاضی در مورد خود، مخالف است؛ این دسته نیز با استفاده از روشهای گوناگون تبلیغاتی ـ سیاسی و گاهی با اهانت، شورای نگهبان را زیر سؤال می‌برند؛ که البته اگر این اقدامات با اهانت، همراه شود، مسؤولان مختلف نظام و قوای سه گانه، موظف به جلوگیری از آن هستند.» [5]
شورای نگهبان، نظارت بر انتخابات و صیانت از آرا
«من قبلًا در مورد انتخابات گفتم که همه چیز ما باید روى موازین اسلامى باشد. افرادى که تعیین مىشوند باید کسانى باشند که به درد اسلام و جمهورى اسلامى بخورند، و عقیدهشان هم این باشد که اسلام خوب است. نه فقط اظهار کنند ولى عقیده نداشته باشند، کما اینکه در اول انقلاب خیلىها اظهار اسلام مىکردند...»[6]
«شوراى نگهبان بدون ملاحظه از هیچ کس فقط و فقط خدا را در نظر بگیرند... سعى کنید مثل مشروطه سستى نشود. الحمدللَّه امروز مثل زمان مشروطه نیست که خوبها در اقلیت بودند بلکه شما در اکثریت هستید و قلیلى هستند که انحراف دارند.»[7]
«این نهاد بر اساس قانون، موظف است از ورود ناخالصیها به ارکان نظام، جلوگیری کند و اگر شورای نگهبان این وظیفه را بر عهده نداشت، یقینا نظام دچار مشکلات فراوان می‌شد.» [8]
«[نظارت شوراى نگهبان] بسیار مهم است... کسانى که بناست براى کشور و ملت تصمیم بگیرند - چه در قالب مجلس خبرگان، چه در قالب مجلس شوراى اسلامى، چه در قالب رئیس جمهورى - و سرنوشت کشور به دست اینها داده میشود، از صلاحیت لازم برخوردار باشند. نمیشود هر کسى را مسلط بر سرنوشت مردم کرد.» [9]
«اثبات صلاحیت، امضاى صلاحیت یا رد صلاحیت، یک وظیفه است. اگر این را از مجموعهى فعالیتهاى نظام برداریم، چیزى براى نظام باقى نمی ماند. چطور اجازه بدهند یک آدمى که از لحاظ عقیده، اعتقاد محکمى به مبانى نظام ندارد؛ از لحاظ ممشاى عملى، یک انسان سالم و مستقل و داراى روش و اخلاق مستقیمى نیست؛ از لحاظ سیاسى، دلبستگى او به مسائل کشورش و مردم کشورش کمتر از دلبستگى او به مصالح بیگانگان است، فرضاً بیاید در رأس دستگاه اجرائى یا در مسند قانونگذارى قرار بگیرد؟ این کار جایز است؟ نظارت شوراى نگهبان در مسائل انتخابات، یکى از مهمترین کارهائى است که انجام مىدهد؛ کار بسیار مهمى است، کار بسیار لازمى است. به جوسازىهائى که علیه این کار میشود، ابداً نباید اعتناء کرد.» [10]
«انتخابات به فضل الهى و به حول و قوهى الهى انتخابات سالمى است. من مىبینم بعضىها در انتخاباتى که دو سه ماه دیگر انجام خواهد گرفت، از حالا شروع کردهاند به خدشه کردن. این چه منطقى است؟ این چه فکرى است؟ این چه انصافى است؟ این همه انتخابات در طول این سى سال انجام گرفته است - در حدود سى انتخابات - مسئولان وقت در هر دورهاى رسماً متعهد شدهاند و صحت انتخابات را تضمین کردهاند، و انتخابات صحیح بوده است؛ چرا بیخود خدشه میکنند، مردم را متزلزل میکنند، تردید ایجاد میکنند؟ که البته در ذهن مردم عزیز ما با این حرفها تردید ایجاد نخواهد شد.»[11]
«در سخنرانی اول فروردین، به دوستان خوبمان در داخل تذکر دادم که حرف دشمن درباره تقلب را تکرار نکنند چرا که بیگانگان درصددند اعتمادی را که نظام با مسئولان و عملکردش در طول سی سال بدست آورده، زیر سؤال ببرند.»[12]
«یکى از دشمنىها همین است که این پدیدهى باارزشِ تأثیر حضور مردم و نقشآفرینى مردم در ادارهى کشور و مدیریت کشور را در تبلیغات خودشان نفى کنند یا ندیده بگیرند یا انکار کنند. بارها و بارها در اظهارات صریحشان، در اظهارات کنایهآمیزشان، در انتخابات کشورمان خدشه کردند. نه؛ انتخابات کشور ما از انتخابات اکثر این کشورهاى مدعى دمکراسى، هم آزادتر است، هم پرشورتر است، هم انگیزهى مردم در این انتخابات بیشتر است. انتخابات پرشور، انتخابات خوب، سالم. دشمن خدشه میکند. از دشمن انتظارى هم جز دشمنى نیست؛ چه انتظارى هست؟ بىتوقعى از دوستان است. بىتوقعى از کسانى است که جزو این ملتند؛ واقعیات را دارند مىبینند؛ مىبینند که این انتخابات چگونه سالم و متقن انجام میگیرد، در عین حال، همان حرفى را که دشمن میزند، اینها هم میزنند! من انتظارم این است: کسانى که با ملت ایرانند، جزو ملت ایرانند، توقع دارند ملت ایران به آنها توجه کنند، اینها دیگر علیه ملت ایران حرف نزنند و انتخابات ملت ایران را زیر سؤال نبرند. مرتب تکرار نکنند که آقا این انتخابات سالم نیست؛ انتخابات، انتخابات نیست. چرا دروغ میگویند؟ چرا بىانصافى میکنند؟ چرا خلاف واقع میگویند؟ چرا این همه زحماتى را که این ملت و مسئولین در طول این سالهاى متمادى متحمل شدند، ندیده میگیرند؟ چرا؟ چرا ناسپاسى میکنند؟»[13]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] نامه حضرت امام خمینی(ره) 23 دى 1366. در پاسخ به حضرت آیت‌الله صافى گلپایگانی دبیر وقت شوراى نگهبان. صحیفه امام، ج20، ص: 458
[2] بیانات مقام معظم رهبری در مراسم بیعت فقها و حقوقدانان شوراى نگهبان.21/3/1368
[3] پیام حضرت امام خمینی(ره) 25 اردیبهشت 1363. خطاب به ملت ایران درباره جایگاه رفیع شوراى نگهبان. صحیفه امام، ج18، ص: 432 و 433
[4]بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اعضاى شوراى نگهبان و مسئولین بخشهاى نظارتى 20/4/1386
[5] بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اعضای شورای نگهبان ۱۳۷۹/۰۴/۲۸
[6] بیانات حضرت امام خمینی(ره) 20 آذر 1362. در جمع اعضاى شوراى نگهبان. صحیفه امام، ج18، ص: 244
[7] بیانات حضرت امام خمینی(ره)20 آذر 1362. در جمع اعضاى شوراى نگهبان. صحیفه امام، ج18، ص: 243 و 244
[8] بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اعضای شورای نگهبان ۱۳۷۹/۰۴/۲۸
[9] بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اعضاى شوراى نگهبان و مسئولین بخشهاى نظارتى 20/4/1386
[10] بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اعضاى شوراى نگهبان و مسئولین بخشهاى نظارتى 20/4/1386
[11] بیانات مقام معظم رهبری در جمع زائران حرم رضوی. 1/1/ 1388
[12] بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه 29/3/1388
[13] بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعى از معلمان، پرستاران و کارگران. 9/2/1388
