پژوهش، پیشران اصلی علوم و شرط تربیت عالمان صاحبنظر است
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان به نقل از خبرگزاری حوزه، آیتالله محمد مهدی شبزندهدار در دیدار معاون پژوهش حوزههای علمیه با تأکید بر نقش بنیادین پژوهش در پیشرفت علمی، آن را موتور محرک علوم و لازمه ارتقای آموزش و تربیت عالمان برجسته در حوزههای علمیه دانست.
دبیر شورای عالی حوزههای علمیه با اشاره به جایگاه پژوهش در نظام علمی گفت: پژوهش پیشران علوم است و اگر پژوهش کنار گذاشته شود، مسیر ترقی، تعالی و پیشرفت علمی نیز متوقف خواهد شد. اساس حرکت رو به جلوی علوم، پژوهش است و بدون آن، رشد علمی معنا نخواهد داشت.
رابطه دوسویه آموزش و پژوهش
وی با بیان اینکه آموزش و پژوهش رابطهای متقابل و مستقیم با یکدیگر دارند، افزود: آموزشهای قوی و عمیق، پژوهشهای غنی و مؤثر را تقویت میکند و در مقابل، پژوهشهای قوی نیز میتواند آموزشها را در همه ابعاد، از محتوا گرفته تا منهج و روش، ارتقا و تعمیق ببخشد. این تعامل سازنده، نقش تعیینکنندهای در کیفیت علمی رشتههای مختلف پژوهشی دارد.
پژوهش؛ شرط شکلگیری شخصیت علمی پژوهشگر
آیتالله شبزندهدار با تأکید بر تأثیر پژوهش در رشد فردی طلاب و فضلای حوزههای علمیه خاطرنشان کرد: پژوهش علاوه بر پیشرفت علم، برای خودِ پژوهشگر نیز بسیار سودمند است. کسی که صرفاً به آموزش اکتفا کند و وارد عرصه پژوهش نشود، به مرتبه «ملّا» و صاحبنظر نخواهد رسید.
ضرورت نهادینهسازی پژوهش در حوزههای علمیه
وی ادامه داد: اگر میخواهیم در حوزههای علمیه افراد باسواد، صاحبنظر و مرجع علمی در رشتههای مختلف تربیت شوند، هیچ راهی جز این وجود ندارد که پژوهش در کنار آموزش بهصورت جدی دنبال شود. رایجسازی فرهنگ پژوهش در میان طلاب و فضلای محترم، ضرورتی اجتنابناپذیر است.
پژوهش؛ سنت کارآمد و دیرینه حوزههای علمیه
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه تصریح کرد: همراهی آموزش و پژوهش، همواره یکی از سنتهای کارآمد و مؤثر حوزههای علمیه بوده و تداوم این سنت، تضمینکننده پویایی علمی و تربیت عالمان برجسته در آینده خواهد بود.
پژوهش؛ پیشران پیشرفت علوم و ضرورتی اجتنابناپذیر برای حوزههای علمیه
آیتالله شبزندهدار با تأکید بر جایگاه راهبردی پژوهش، آن را عامل گرهگشایی از مسائل علمی و زمینهساز پیشرفت علوم دانست و گفت: یکی از مهمترین فواید پژوهش، کمک به دیگران و هموارسازی مسیر برای صاحبان نظر و اندیشه است؛ امری که موجب صرفهجویی قابل توجه در زمان و انرژی پژوهشگران میشود.
پژوهش؛ هموارکننده مسیر اندیشه و تحقیق
وی افزود: زمانی که پژوهشهای دقیق و عمیق انجام میشود، محققان دیگر ناچار نیستند وقت خود را صرف تتبعهای طولانی و پراکنده برای دستیابی به یک مسئله واحد کنند. این پژوهشها مسیر را ساده و روشن کرده و امکان تمرکز بر مسائل مهمتر و پیچیدهتر را فراهم میآورد.
نقش ابزارهای نوین در تسهیل پژوهش
دبیر شورای عالی حوزههای علمیه با اشاره به ورود فناوریهای نوین از جمله هوش مصنوعی به عرصه علم و تحقیق تصریح کرد: امروز با ارائه یک مسئله مشخص به ابزارهای هوشمند، میتوان به تحلیلها و اظهار نظرهای اولیه دست یافت و این خود نشاندهنده هموارتر شدن مسیر پژوهش در دوران معاصر است.
پژوهش؛ موتور محرک پیشرفت علوم
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پژوهش را «پیشران و موتور محرک علوم» توصیف کرد و گفت: پیشرفتهای علمی همواره مدیون پژوهشهای دقیق و تلاش پژوهشگران معتمد و توانمند بوده است. پژوهش صحیح نهتنها موجب توسعه علم میشود، بلکه پژوهشگرانی باسواد، مسلط و ریشهدار در فنون علمی تربیت میکند.
ضرورت سرمایهگذاری جدی در پژوهشهای حوزوی
این استاد حوزه علمیه در ادامه تأکید کرد: امنیت و اعتبار پژوهش اقتضا میکند که سرمایهگذاری کامل، هدفمند و شایستهای در حوزههای علمیه صورت گیرد تا زمینه کشف مجهولات، حل مشکلات علمی و دستیابی بشر به دانشهای نوین بیش از پیش فراهم شود.
تفکر عمیق و تدبر در منابع؛ ارکان اساسی پژوهش دینی
آیتالله شبزندهدار با تبیین مراحل اساسی پژوهش دینی، بر ضرورت تفکر عمیق، تدبر همهجانبه در منابع و بهرهگیری از ابزارهای نوین علمی تأکید کرد و گفت: غفلت از این اصول مانعی جدی در مسیر تحقیق علمی است.
تفکر؛ محور اصلی پژوهش صحیح
وی با اشاره به دومین مسئله اساسی در پژوهش اظهار داشت: پژوهش صحیح، بدون تفکر عمیق، مستمر و همهجانبه معنا ندارد. تفکری که پس از فراهم بودن مبادی علمی و تحصیلات مرتبط شکل میگیرد، زمینهساز گشایش راههای نو و پیدایش اندیشههای جدید در ذهن پژوهشگر میشود.
دبیر شورای عالی حوزههای علمیه با استناد به روایات اهلبیت علیهمالسلام افزود: در کتاب شریف «کافی» تصریح شده است که «لا خیر فی قرائت لیس فیها تفکر»؛ قرائتی که همراه با تفکر نباشد، خیری در آن نیست. این قاعده تنها به مطالعه محدود نمیشود، بلکه در باب عبادت نیز جاری است؛ چنانکه عبادتی که فاقد تفکر باشد، ثمره مطلوب را به همراه نخواهد داشت. از اینرو، صرف بحث و گفتوگو بدون حضور حقیقت تفکر، به نتیجهای ارزشمند منتهی نمیشود.
تدبر در منابع؛ نیاز اساسی پژوهشگر
وی در ادامه، «تدبر» را سومین رکن مهم پژوهش برشمرد و تصریح کرد: پژوهشگر ناگزیر از تدبر در دو حوزه است؛ نخست، تدبر دقیق و جامع در منابع. پژوهشگر باید تمامی منابع مرتبط را استیفا کرده و به همه آنها مراجعه کند. برخی در این بخش دچار قصور یا حتی تقصیر میشوند و آنگونه که شایسته است، به تتبع و بررسی منابع نمیپردازند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به دشواریهای پژوهش در گذشته گفت: در زمانهایی که ابزارهای تدبر در روایات و نصوص فراهم نبود، دستیابی به همه قیود و شرایط موجود در روایات بسیار دشوار بود. چهبسا قیدی یا شرطی در روایتی وجود داشت که از دید فقها پنهان میماند و همین امر موجب تفاوت یا تغییر فتوا میشد.
نقش ابزارهای نوین در هموار شدن مسیر اجتهاد
آیتالله شبزندهدار با تأکید بر پیشرفتهای علمی معاصر افزود: امروز، با زحماتی که عالمان متحمل شدهاند، مسیر پژوهش و اجتهاد بهمراتب هموارتر شده است.
راهاندازی جنبش پژوهشی طلاب با تشکیل گروههای چندنفره ضروری است
دبیر شورای عالی حوزههای علمیه با تأکید بر لزوم ساماندهی فعالیتهای پژوهشی در حوزههای علمیه، پیشنهاد تشکیل گروههای پژوهشی چندنفره طلاب را بهعنوان راهکاری عملی برای پاسخ به مطالبات علمی و پژوهشی رهبر معظم انقلاب مطرح کرد.
لزوم مدیریت هدفمند فعالیتهای پژوهشی در حوزه
وی با اشاره به ضرورت برنامهریزی منسجم در حوزههای علمیه اظهار داشت: به نظر میرسد اگر مدیریت محترم و معظم حوزه با رویکردی انقلابی، زمینه یک فعالیت همگانی و گسترده پژوهشی را فراهم کند، میتوان به نتایج مؤثری دست یافت. یکی از راهکارها، تشکیل کلاسها و گروههای پژوهشی هدفمند است.
آیتالله شبزندهدار افزود: بنده پیشتر پیشنهاد کردهام که طلاب در قالب گروههای چندنفره ساماندهی شوند. این گروهها میتوانند ذیل ضوابط مشخص ثبتنام کرده و موضوعات پژوهشی معین را انتخاب کنند. حتی اگر در برخی موارد تکرار موضوع وجود داشته باشد، این امر مضر نیست؛ چرا که ممکن است هر گروه به زوایای جدید و ایدههای متفاوتی دست یابد.
نقش معاونت پژوهش در تعیین اولویتها
وی با تأکید بر نقش معاونت پژوهش حوزههای علمیه تصریح کرد: بسیار مناسب است که معاونت پژوهش، سرفصلها و موضوعات مورد نیاز و اولویتدار پژوهشی را فهرست و منتشر کند تا طلاب بدانند در چه حوزههایی نیاز فوری وجود دارد. بهویژه با توجه به حجم بالای تعطیلات، که تقریباً یکسوم سال تحصیلی را شامل میشود، میتوان از این فرصت برای فعالیتهای پژوهشی هدفمند بهره برد.
پشتیبانی علمی و تأمین منابع پژوهشی
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: معاونت پژوهش باید نقش حمایتی ایفا کند؛ از جمله تأمین منابع مورد نیاز گروهها، پشتیبانی علمی از تحقیقات و بررسی و ارزیابی نتایج پژوهشها. این حمایت میتواند زمینهساز شکلگیری تحقیقات اثرگذار و کاربردی شود.
ضرورت تدوین آییننامه و تقسیم وظایف نهادی
آیتالله شبزندهدار با اشاره به لزوم تدوین آییننامه برای این طرح خاطرنشان کرد: لازم است ابعاد مختلف این موضوع بهصورت دقیق بررسی و برای آن آییننامهای مشخص تدوین شود. البته اجرای چنین طرحی الزاماً در حوزه وظایف شورای عالی حوزههای علمیه نیست، بلکه بهطور طبیعی بر عهده بخش آموزش، پژوهش و مدیریت حوزه است.
وی در پایان تأکید کرد: اگر این طرح بهدرستی طراحی و اجرا شود، میتواند به شکلگیری یک جنبش پژوهشی در مسائل مبتلابه و مورد نیاز حوزه بینجامد و پاسخی عملی به مطالبات و فرمایشات رهبر معظم انقلاب در زمینه تعمیق مبانی و تلاش علمی هدفمند باشد.
انتهای پیام/
