خشیت الهی، رمز فهم عمیق دین در سیره علمی و عملی مرحوم میرزای نائینی بود
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان به نقل از خبرگزاری حوزه، آیت‌الله محمد مهدی شب‌زنده‌دار در کنگره آیت‌الله العظمی میرزای نائینی (ره) که در سالن همایش مدرسه علمیه امام کاظم علیه‌السلام قم برگزار شد، با اشاره به شخصیت علمی و معنوی این عالم فقید، ایشان را نمونه‌ای برجسته از توازن میان علم، تحقیق، اثرگذاری و خشیت الهی معرفی کرد و گفت: پذیرش مرجعیت نزد محقق نائینی صرفاً بر اساس وظیفه و مسئولیت بود، نه حب ریاست یا شهرت.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه ادامه داد: این کنگره با حضور علمای برجسته و علاقه‌مندان به حوزه، فرصتی برای بررسی شخصیت علمی و معنوی محقق نائینی (ره) فراهم کرد. برای جلوگیری از تکرار مطالب، من بر بعدی تمرکز می‌کنم که کمتر به آن توجه شده است: خشیت الهی و تقوای علمی.
وی افزود: محقق نائینی (ره) نه تنها در علم حصول و تحقیق و پیشرفت علمی برجسته بود، بلکه در حوزه فضیلت‌های اخلاقی و تقوا نیز الگویی کم‌نظیر بود. این خشیت و تقوای علمی رابطه مستقیم با ارتقای فهم دینی و تعمیق دین در زندگی انسان‌ها دارد و او در همه مراحل، این آموزه‌ها را در رفتار عملی خود به نمایش گذاشت.
آیت‌الله شب‌زنده‌دار با نقل بخشی از مناجات محقق نائینی (ره)، گفت: در نامه‌ها و مناجات‌های ایشان با اساتید و بزرگان، ایشان به صراحت اعلام می‌کند که پذیرش مرجعیت صرفاً بر اساس وظیفه و تکلیف الهی بوده و نه حب ریاست یا شهرت. ایشان می‌گوید پروردگار را می‌داند که من مرجعیت را تنها زمانی پذیرفتم که این وظیفه را بر خودم لازم دیدم و این تصمیم مبتنی بر عشق به مسئولیت و تقوای علمی بود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: محقق نائینی (ره) در امور مالی و معیشتی خود نیز ساده‌زیست بود و از منابع شخصی برای رفع نیاز‌ها و تعلیم شاگردان بهره می‌برد و هرگز در پی منافع شخصی یا قدرت دنیوی نبود. این رفتار ایشان نشان‌دهنده همزمانی علم، مسئولیت و خشیت الهی است که نمونه‌ای بی‌بدیل برای نسل امروز حوزه و جامعه علمی به شمار می‌رود.
محقق نائینی نمادی از علم، خشیت و وظیفه‌پذیری در مرجعیت
آیت‌الله شب‌زنده‌دار با اشاره به اخلاق و فضائل علمی این عالم فقید، ایشان را نمونه‌ای برجسته از توازن میان دانش، خشیت الهی و مسئولیت‌پذیری در مرجعیت معرفی کرد و گفت: پذیرش مرجعیت نزد محقق نائینی (ره) صرفاً بر اساس وظیفه و تقرب به خداوند بوده و نه به دلیل حب ریاست یا شهرت، لذا پس از پذیرش مرجعیت، همچنان زندگی ساده و با تقوای خود را حفظ کرد و هیچ‌گاه دچار دلبستگی به منافع مادی یا مقام نشد. ایشان بخش قابل توجهی از عوائد خود را برای رفع نیاز‌ها و تعلیم شاگردان اختصاص داد و در عین حال، خشیت و مراقبت از مسیر دینی را همواره رعایت می‌کرد.
وی افزود: یکی از ویژگی‌های برجسته ایشان، تجربه و مراقبت در پاسخ به استفتائات و مسائل علمی بود. حتی وقتی در اصول فقه یا پاسخ به سؤالات می‌توانستند به صورت سریع و قاطع حکم دهند با احتیاط و تدقیق عمل می‌کردند و جرأت نمی‌کردند بدون بررسی دقیق، حکم صادر کنند. این رفتار نشان‌دهنده تعهد به اصول علمی و اخلاقی و همچنین احترام به مقام دینی دیگران بود.
آیت‌الله شب‌زنده‌دار ادامه داد: گریه‌های عمیق ایشان در سجده‌ها و راز و نیاز‌های شبانه، بیانگر خشیت و تقوای عمیق او بود. این خشیت نه تنها در رفتار شخصی بلکه در تمام اقدامات علمی و تدریس ایشان نمایان بود؛ چه در نوشتن، چه در تدریس، چه در اداره جلسات علمی و چه در پذیرش شاگردان.
عضو فقهای شورای نگهبان افزود: محقق نائینی (ره) نمونه‌ای از اولگو‌های مطمئن و قابل اتکا برای حوزه‌های علمیه است. همه تلاش‌ها، تألیفات و درس‌های ایشان بر اساس وظیفه و تقرب به خداوند بود و نسل امروز می‌تواند از این رفتار و منش، الگویی کامل برای علم و تقوا در مسیر دین و جامعه بیاموزد.
شاگردپروری و رعایت تقوای علمی، شاخص بزرگ علماست
آیت‌الله شب‌زنده‌دار در ادامه به اهمیت شاگردپروری و رعایت تقوای علمی در حوزه‌های علمیه پرداخت و گفت: علما همواره تنها به رضایت خدا و تحصیل علم اهتمام داشتند، نه جلب جمعیت و شهرت شخصی. این بزرگان الگویی ارزشمند برای حوزه‌های مبارکه هستند.
وی با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی استادان بزرگ حوزه افزود: یکی از امتیازات بارز این بزرگان، تربیت شاگردان برجسته بود؛ شاگردانی که خود در علم و عمل، الگوی دیگران می‌شدند. توجه به شاگردپروری، رعایت تقوای علمی و اهتمام به رضایت الهی باید سرلوحه کار همه طلاب و اساتید حوزه باشد، چرا که این ارزش‌ها ماندگار و شاخص واقعی بزرگی علما هستند.
تجربه شاگردی و انتخاب درس استاد، شاخص مکتب‌داری حوزه است
آیت‌الله شب‌زنده‌دار در ادامه به اهمیت انتخاب درس استاد و تداوم حضور در محضر بزرگان حوزه پرداخت و گفت: بزرگان همواره تأکید داشتند که طلاب باید با دقت استعداد و ظرفیت خود را برای بهره‌برداری از دروس استادان بسنجند و صرف حضور کوتاه‌مدت در کلاس کافی نیست.
وی افزود: آیت‌الله خویی (ره) می‌فرمود مرحوم آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری (ره) حق بسیار بر گردن من داشتند. در ابتدا در درس آیت‌الله میرزای نائینی شرکت نمی‌کردم، اما ایشان بر استعداد بالای من تأکید داشت و پیشنهاد کردند که در این درس حضور پیدا کنم. پس از یک ماه حضور در درس، وقتی ایشان به استعداد برجسته من پی برد، مرا تشویق کرد که در درس میرزا شرکت کنم. میرزا در تدریس شیوه‌ای خاص داشت و مطالب را به‌صورت تدریجی و همراه با تکرار ارائه می‌کرد تا شاگردان با فهم عمیق آنها آشنا شوند. ایشان تأکید کرد که حداقل شش ماه در کلاس حضور داشته باشم تا بتوانم به‌طور کامل از درس بهره‌برداری کنم. گاهی ما طلبه‌ها در یادگیری صبور نیستیم؛ در درس باید صبر کنیم تا بتوانیم به فهم عمیق و کامل برسیم
آیت‌الله شب‌زنده‌دار ادامه داد: این تجربه نشان می‌دهد که نباید عجله کرد و حضور کوتاه‌مدت را ملاک فهم یا استفاده از درس استاد قرار داد. حضرت امام رضوان‌الله علیه نیز در نامه‌ای به فرزندشان حاج احمد آقا توصیه کرده بودند که ابتدا چند درس را تجربه کند و تنها در صورتی که از آن درس بهره‌مند شد، بر آن مستقل شود.
وی تأکید کرد: شاگردان باید با صبر و دقت، استاد مناسب و درس مفید را انتخاب کنند و فرصت کافی برای فهم و انتقال علوم در محضر استادان فراهم شود. این رویکرد، شاخص واقعی مکتب‌داری و استمرار در علوم حوزوی است.
شرط حضور طلاب در جلسات علمی، استعداد و تسلط بر درس استاد است
آیت‌الله شب‌زنده‌دار با اشاره به آموزه‌های محقق نائینی (ره) و میرزا شیرازی (ره)، معیار‌های حضور طلاب در جلسات علمی و تقریرات اساتید را تشریح کرد و گفت: حضور در این جلسات نیازمند استعداد علمی و تسلط بر درس استاد است.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه اظهار کرد: محقق نائینی رضوان الله علیه در پاسخ به پرسش‌هایی درباره واجب بودن حضور طلاب در جلسات علمی، به معیار‌های مهمی اشاره کرده‌اند. ایشان با استناد به توصیه‌های میرزا شیرازی رضوان الله علیه بیان داشتند که طلاب باید در محدوده سنی مشخص و دارای استعداد کافی برای فراگیری باشند تا بتوانند مطالب استاد را به درستی تقریب کنند و تقریر نمایند.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: طبق توصیه‌های این بزرگان، حضور در جلسات علمی و تقریرات اساتید برای طلابی که بین ۲۰ تا ۳۰ سال سن دارند و از استعداد کافی برخوردارند، واجب است و این امر موجب تسلط بیشتر بر درس و ارتقای دانش علمی آنان می‌شود. کسانی که هنوز در این محدوده سنی یا از استعداد لازم برخوردار نیستند، لازم نیست در این جلسات شرکت کنند.
آیت‌الله شب‌زنده‌دار همچنین خاطرنشان کرد: این معیار‌ها برای تضمین کیفیت آموزش و حفاظت از محتوای علمی است و همچنین احترام به زحمات استادان و مراجع عالی‌رتبه را تضمین می‌کند.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه در پایان گفت: از همه عزیزانی که از داخل و خارج برای شرکت در این کنگره حضور یافته‌اند، تشکر و قدردانی می‌کنیم.
انتهای پیام/
