پیام راهبردی رهبر معظم انقلاب راهنمای حرکت امروز و فردای حوزه است / هویت روحانیت ریشه در نبوت و امامت دارد
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان به نقل از خبرگزاری حوزه، آیت الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه در مراسم آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۵-۱۴۰۴ حوزه‌های علمیه که امروز یکشنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ در مدرسه علمیه فیضیه قم ضمن گرامیداشت ایام و پاسداشت یاد و خاطره علما و شهدا، به بیان ویژگی‌های رسول گرامی اسلام در بیانات امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) پرداخت و گفت: مولا علی (علیه السلام) در نهج البلاغه در بیش از چهل موضع از پیامبر خدا سخن گفته‌اند. مجموعه این چهل بیان نورانی، سیمای جامعی از رسول خدا ترسیم می‌کند. سیمای پیامبری که با درخشش انوار او، نهضتی نو و انقلابی بزرگ در عالم و جهان بشریت آغاز شد. جهان با طلوع خورشید پیامبر خدا نورانی گشت و آفاق جدیدی به روی بشر گشود. معارف زلال و نابی به بشر عرضه و خبر‌های تازه‌ای به بشریت ارمغان آمد. طلوع خورشید پیامبر، آغاز یک تمدن نو، جهش بزرگ و تولد عظیم تاریخی برای برای جریان توحید و رسالت بود.
مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: حضرت در خطبه ۹۵ فرمود: «بَعَثَهُ وَ النَّاسُ ضُلَّالٌ فِی حَیْرَةٍ وَ حَاطِبُونَ فِی فِتْنَةٍ»؛ آن‌گاه که پیامبر به میان بشریت آمد و دریچه عالم غیب و قدس به روی جهان مادی گشوده شد، مقطعی بسیار تاریک و دوره فترت و ضلالت بود. همگان در مسیر گمراهی بودند و ابر‌های تاریک جهل و گمراهی بر سر عالم سایه افکنده بود. «قَدِ اسْتَهْوَتْهُمُ الْأَهْوَاءُ وَ اسْتَزَلَّتْهُمُ الْکِبْرِیَاءُ» مستی دنیایی و هوا‌های شیطانی عالم را دربرگرفته بود. جهان در مسیر گمراهی و ظلالت بود. «وَ اسْتَخَفَّتْهُمُ الْجَاهِلِیَّةُ الْجَهْلَاءُ، حَیَارَی فِی زَلْزَالٍ مِنَ الْأَمْرِ وَ بَلَاءٍ مِنَ الْجَهْلِ» جهل بر عالم سایه افکنده بود و پیامبر در یکی از بدترین نقطه‌های تاریخ و سیاه‌ترین زمان‌های زندگی بشر بر انگیخته شد. شگفتی این رسالت پایانی رسول خدا آن بود که پاک‌ترین شخصیت و برترین انسان در بدترین زمان و سیاه‌ترین نقطه تاریک تاریخ درخشید و جهان را دگرگون کرد. چگونه؟ «فَبَالَغَ (صلی الله علیه وآله) فِی النَّصِیحَةِ وَ مَضَی عَلَی الطَّرِیقَةِ وَ دَعَا إِلَی الْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ»
آیت الله اعرافی در بیان روش پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای دگرگونی جهان بشریت توضیح داد: این خیرخواهی پیامبر، جهاد علمی و معنوی، مقاومت و ایستادگی تاریخ را دگرگون کرد. سرزمین عقب مانده جزیره العرب به کانون علوم، دانش و معرفت و نقطه جدیدی در تمدن بشری تبدیل شد. پیامبر خدا این پرچم بزرگ الهی را بر افروخت.
وی افزود: حضرت علی (علیه السلام) در خطبه ۱۰۸ فرمود: «وَ مِنْهَا فِی ذِکْرِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه وآله): اخْتَارَهُ مِنْ شَجَرَةِ الْأَنْبِیَاءِ وَ مِشْکَاةِ الضِّیَاءِ وَ ذُؤَابَةِ الْعَلْیَاءِ وَ سُرَّةِ الْبَطْحَاءِ وَ مَصَابِیحِ الظُّلْمَةِ وَ یَنَابِیعِ الْحِکْمَةِ.»؛ این وجود شریف و نازنین از یک درخت تنومند رسالت برخواست. خط رسالت و رسولان خدا، خطی پاک، منزه و معصوم از هر گناه و خطایی در تاریخ امتداد یافت. پیامبر به لحاظ ترتب زمانی در پایان این خط بود؛ اما در واقع در صدر این خط و سلسله نورانی قرار دارد. پیامبر ریشه و اساس این درخت تنومند رسالت و نبوت به شمار می‌آید. خدا او را از بهترین دودمان‌ها و از پاک‌ترین درخت‌ها برگزید و او را به بشریت هدیه کرد. بالاترین نعمت خدا وجود پیامبر خداست. «الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا انْغَلَقَ» گشاینده آفاقی بود که به طور مطلق بر بشریت بسته بود. او این دریچه‌ها و دروازه‌ها را گشود تا آنجا که فرمود: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ» منت مطلق خدا در یکجاست و آن در ارمغان داشتن وجود نازنین پیامبر و در امتداد او، خاندان پاک او به بشریت در همه اعصار و نسل‌ها است. «طَبِیبٌ دَوَّارٌ بِطِبِّهِ قَدْ أَحْکَمَ مَرَاهِمَهُ وَ أَحْمَی مَوَاسِمَهُ یَضَعُ ذَلِکَ حَیْثُ الْحَاجَةُ إِلَیْهِ مِنْ قُلُوبٍ عُمْیٍ وَ آذَانٍ صُمٍّ وَ أَلْسِنَةٍ بُکْمٍ مُتَتَبِّعٌ بِدَوَائِهِ مَوَاضِعَ الْغَفْلَةِ وَ مَوَاطِنَ الْحَیْرَةِ.»؛ پیامبر هم مبشر و نوید دهنده فتوحات و دروازه‌های باز الهی و هم منذر و اخطار دهنده به بشر برای بازدارندگی از گناه و خطا است.
مدیر حوزه‌های علمیه خطاب به طلاب جوان ابراز داشت: ذات و رسالت ما در این سابقه کهن و پیشینه رسالت و نبوت ریشه دارد. اگر کسی به حوزه آمد و خود را در منظومه رسالت، امامت و جهاد در راه خدا احساس کرد، او حوزوی است. ملاک و مقوم حوزویت و روحانیت ما، ریشه داشتن در این سنت پاک، معارف بلند و نورانی و این راه گشوده به سمت آسمان است.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: اگر ما و شما از بزرگانمان آموختیم، در مسیر آنها حرکت کردیم و راه معنویت، اخلاق و طهارت روح را یاد گرفتیم، حوزوی هستیم. اگر بر این عهد الهی استوار و بر پیمان رسالت و امامت پایدار ماندیم، ما حوزوی هستیم. آموزش‌های علوم اسلامی و آشنایی با مباحث گوناگون و قلمرو‌های پیچیده علوم و معارف اسلامی، کاری بزرگ و ذی‌قیمت است که همه اینها از درون‌مایه و جان‌مایه معنویت و طهارت روح برخوردار باشد.
آیت الله اعرافی ضمن تبریک آغاز سال تحصیلی و سفارش مؤکد به طلاب و فضلای حوزه، تقارن آن با ایام میلاد پیامبر اسلام و امام جعفر صادق (علیهما السلام) و حضور در مدرسه فیضیه را مبارک دانست و یادآور شد: فیضیه، نام بلند آوازه تاریخ معاصر حوزه قم و حوزه‌های علمیه است. مکان مقدسی که کانون پرورش بزرگان، مراجع و متفکران بزرگ عالم تشیع و اسلام بوده و هست. فیضیه کانون جوشان معارف الهی و محور پاک تربیت بزرگان و مبلغان دین است. این کانون فعال انقلاب اسلامی و جایگاهی که ۶۲ سال قبل، امام راحل از این کرسی پیامی نو به بشریت عرضه کردند و جهان را به پیامی نو فراخواندند. این آغاز و این مناسبت زمانی و این مناسبت مکانی همه ما را به جوشش و تلاش مضاعف فرامیخواند.
وی با تأکید بر پیام متعالی «حوزه پیشرو و سرآمد» تأکید کرد: پیام بزرگانی که در مراسم یکصدومین سالگشت احیا و بازتاسیس حوزه کهن قم که مراجع عظام تقلید از قم و نجف برای آن پیام دادند و همچنین پیام متعالی، راهشگای و راهبردی رهبری معظم انقلاب به حوزه‌های علمیه، راهنمای حرکت امروز و فردای ماست. این پیام نقطه عطفی در تحول و تطور تاریخ حوزه به شمار می‌آید. رهنمود‌های بزرگان ما در آن رویداد و اتفاق بزرگ حوزه، راهنمای ما و اساتید و بزرگان ماست.
مدیر حوزه‌های علمیه در بیان نکات کلیدی و عناصر اصلی پیام رهبر معظم انقلاب به «حوزه پیشرو و سرآمد» خاطرنشان کرد: ایشان تلاش فرمودند در چارچوب این پیام به طلاب و اساتید ما هویت ببخشند و جهت گیری‌های اصلی را تعیین فرمایند. راه را نشان دهند و هویت روحانیت و حوزه را تقویت کنند.
۱۵ نکته کلیدی پیام راهبردی رهبر معظم انقلاب به حوزه‌های علمیه
وی ادامه داد: تأکید اول رهبر معظم انقلاب «رویکرد تمدنی» است که حوزه و روحانیت از هویت و ذات تمدن ناب اسلامی برخوردارند. حوزه و بزرگان ما همواره یک اندیشه جامع تمدن اسلامی را دنبال می‌کردند. در این نگاه، دین یک تعلیقه‌ای بر زندگی بشر و مجموعه‌ای از احکام و معارف پراکنده نیست. بلکه مجموعه‌ای منسجم و نظام‌مند دارای یک نگاه بلند، تحول ساز و سایه افکن بر همه شئون زندگی بشر تفسیر می‌شود. این همان رویکرد تمدنی است. رسالت ما و شما این است که این نگاه بلند تمدنی که انقلاب اسلامی بر آن تأکید ورزید و امام مفسر آن بودند را پیگیری کنیم.
آیت الله اعرافی «توجه به هویت تاریخی حوزه» را تأکید دوم رهبر معظم انقلاب دانست و توضیح داد: طلاب عزیز جوان بدانند که وارد دستگاهی شده‌اند که تاریخ دارد. بیش از هزار سال سرمایه‌های تاریخی در کارنامه حوزه ثبت شده است. حوزه یک نهاد قارچ گونه و تازه به دوران رسیده نیست. سابقه تاریخی رشته حوزه‌های ما به بیش از هزار سال می‌رسد. حوزه‌های ما تاریخ بزرگ و دستاورد‌های عظیم برای بشریت آورده‌اند. جالب است که جابه‌جای این پیام رهبر انقلاب تذکرات تاریخی است.
وی «هویت علمی و معرفتی» را تأکید سوم رهبر معظم انقلاب دانست و افزود: توجه دادن رهبر معظم انقلاب به طلوع خورشید قم در عصر حاضر و در سیاهی مطلقی که در صدسال قبل و آغاز قرن چهارده هجری شمسی، اول بر جهان، دوم بر منطقه، سوم بر ایران و چهارم بر نظام علوم اسلامی و حوزوی حاکم بود. وقتی که جهان و تمدن مادی بشر یک‌دست نفی خدا و معنویت و مرده شدن این ارزش‌ها را صدا می‌کرد. منطق فلسفه مادی بر عالم حاکم بود و امواج ضلالت و دوری از ارزش‌های دینی همه عالم و جهان اسلام و شرق را درنوردیده بود. این زمان بود که آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری (ره) و بزرگان آمدند و فصلی نو آغاز کردند. حوزه قم بازتأسیس شد و در چهل سالگی آن انقلابی شکوهمند از درون این حوزه برخاست که ملت بزرگ ایران همراهی کردند. بایستی این هویت تاریخی را بشناسیم.
آیت الله اعرافی اظهار کرد: به طلابی که امسال وارد حوزه شده‌اند، خوش‌آمد ویژه می‌گویم و به آنان و سایر طلاب جوان عرض می‌کنم که بایستی تاریخ حوزه را بخوانیم تا با این تراث عظیم تاریخی آشنا شویم و هویت عمیق تاریخی و دینی را کشف کنیم.
مدیر حوزه‌های علمیه پس از تأکید بر «طرح هدایت علمی طلاب»، از آغاز گام اول «رتبه بندی شمول هدفمندی‌ها نسبت به محققان آزاد حوزه» و «سامانه تقریر» و همچنین آغاز «رتبه بندی مراکز و مؤسسات تخصصی» خبر داد و اظهار داشت: «تقویت رویکرد بین المللی» از دیگر نکات پیام رهبردی رهبر معظم انقلاب است که باید در برنامه‌ها و درس‌ها و بحث‌های تطبیقی و مقارن بسیار لازم است و امیدواریم بتوان در این زمینه قدم‌های اساسی برداشت.
وی «توجه به نیاز‌های نظام» را نکته دیگر پیام رهبر معظم انقلاب برشمرد و با اشاره بر ناکافی بودن میزان جذب و پذیرش در دبیرخانه حمایت از طرح‌های مطالعاتی مورد نیاز نظام اعلام کرد: جذب و پذیرش این مرکز نیاز به همکاری شما طلاب دارد و درصدی که امسال جذب و پذیرش شده‌اند کافی نیست و نیاز به همکاری همه حوزویان در این عرصه احساس می‌شود.
آیت الله اعرافی ضمن قدردانی از فعالیت اساتید حوزه، آنها را صف مقدم ساخت آینده حوزه و تربیت نسل‌های جدید دانست و تأکید کرد: ارتباط شاگرد با استاد، مباحثه، اهتمام به حضور و غیاب واقعی و برگزاری دروس به صورت حضوری بایستی درون حوزه تقویت شود. همچنین تکمیل و تعمیق متون درسی، افزایش اهمیت نسبت به دروسی مثل تفسیر و عقاید، نوشتن تقریر به زبان عربی، تمام خوانی متون و ارتباط قوی با طلاب انتظار می‌رود.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: با توجه به «توسعه درس‌های خارج و رشته‌های تحصیلی و واسپاری‌ها به استان‌ها»، بایستی بر کیفیت و عمق آن نیز توجه شود.
آیت الله اعرافی طرح‌های مهم تبلیغی را حائز اهمیت دانست و خاطرنشان کرد: باید نهاد‌های تبلیغی حوزه افزایش پیدا کند و مسئولیت‌های زیادی که بر دوش نهاد‌های تبلیغی وجود دارد در قالب بیش از ده طرح مهم در حال پیگیری است که مدیریت حوزه بایستی نسبت به مسائل تبلیغی در هزینه کرد‌ها اهتمام بیشتری بورزند.
مدیر حوزه‌های علمیه، گام‌های برداشته شده در جهت فرمایشات و رهنمود‌های رهبر معظم انقلاب را ناکافی دانست و ابراز داشت: حضرت آقا فرمودند حوزه موفق کنونی در عین حال آفاق بلند و کاستی‌های زیادی دارد. همه باید تلاش کنیم در تربیت امام جمعه و جماعات و خطیب بکوشیم که حضرت آیت الله سبحانی چند بار تأکید فرمودند. در این زمینه گام‌هایی برداشته شده است و فعالیت‌های خوبی در حوزه پاسخگویی به سؤالات و حوزه مطالعات راهبردی و همچنین تربیت مدیر، استاد، مبلغ و معلم در درست پیگیری است.
وی با تأکید بر نیاز به برگزاری درس‌های اخلاق گفت: دست حضرت آیت الله سبحانی را می‌بوسم که سال گذشته درس اخلاقی را شروع کردند و همچنین حضرت آیت الله جوادی آملی نیز روز‌های چهارشنبه بحث خوبی را دارند؛ اما از اساتید می‌خواهم اخلاق هفتگی را در دروس و همچنین برگزاری درس‌های اخلاق را جدی بشمارند و همچنین در مدارس و مراکز آن را پیگیری کنند.
مدیر حوزه‌های علمیه نکته دیگر پیام رهبر معظم انقلاب را «هویت علمی و معرفتی حوزه» عنوان کرد و اظهار داشت: حوزه پرچم‌دار برهان، استدلال و دانش است. ما تبلیغ و بلاغمان را هم بر بنیاد‌های عمیق و اصیل معرفتی استوار می‌دانیم. ذات حوزه علم و دانش است. روزگاری همه علوم در حوزه بود. امروز هم مهترین علوم بشری و راهنمای بشر از معارف عقلی تا دستاورد‌های کتاب و سنت اینجاست. با استدلال می‌گوییم اینجا دریای مواج علم و اقیانوس دانش و معرفت است.
وی ادامه داد: «هویت معنوی اخلاقی» نکته دیگری است که باید بدانیم ما و شما در پایگاهی قرار داریم که روز به روز باید بنیان‌های اخلاق و معنویت در آن استوارتر شود. نکته دیگر «روح جهادی و انقلابی و عبور از مرز‌های خطر و شکستن بن بست‌ها» در ذات حوزه است. حوزه مجاهدت را در ذات خود داشته است.
آیت الله اعرافی نهمین نکته پیام رهبر معظم انقلاب را «اجتماعی و مردمی بودن حوزه» دانست و ابراز داشت: ما جز اتصال و خدمت به مردم و همراهی با مردم راهی نداریم. مردم بودند که انقلاب را پدید آوردند. درون مایه دینی مردم ایران، همیشه پشتوانه حوزه‌ها بوده است. ما با این اتصال، این مسیر را باید ادامه دهیم.
وی افزود: دهمین نکته این است که «حوزه سیاسی، کنشگر، پاسخگو، مطالبه گر و نقش آفرین» است. ذات حوزه، ذات سیاسی است؛ نه سیاست زدگی و نه رفتن مسیر سیاست‌های غلط. سیاست‌های اسلامی درست ذات رسالت حوزوی است. نکته دیگر این است که حوزه در این مسیر «نهضت ساز و نظام آفرین» است. نکته دوازدهم این است که حوزه «مرکز بلاغ مبین و تبلیغ اندیشه الهی» است. نکته سیزدهم آن است که حوزه بایستی یک «ذات بین المللی و نگاه جهانی» داشته باشد.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه، «هم افزا با دانشگاه»، «فراجنسیتی و فرانهادی» را از دیگر نکات پیام راهبردی مقام معظم رهبری به حوزه‌های علمیه عنوان کرد.
مدیر حوزه‌های علمیه توجه به وجود نازنین پیامبر اعظم (ص) در برنامه‌های سال تحصیلی جدید را حائز اهمیت دانست و به شعار‌های فرهنگی که رهبر معظم انقلاب تأکید داشتند اشاره کرد و یادآور شد: ارتباط و انس با نهج البلاغه بایستی در بخش‌های مختلف به وجود بیاید و علاوه بر اینکه رشته‌های مربوط به نهج البلاغه مورد اهتمام و تحقیقات و مطالعات جدی قرار بگیرد، موج آشنایی با این کتاب نورانی نیز بایستی در دستور کار قرار گیرد.
وی ادامه داد: «حوزه پیشرو و سرآمد» و رهنمود‌های بزرگان در یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیه قم باید مورد توجه ما و شما و همگان باشد که اشاراتی کردند و دنبال خواهد شد.
آیت الله اعرافی با تأکید بر «لزوم اصلاح سطوح عالی و متون مکمل و جدید حوزه» بیان داشت: شورای عالی سال گذشته طی مصوبه‌ای آن را خواستند و درحال پیگیری و اجراست. من از اساتید و کسانی که در این زمینه همراهی کردند سپاسگزارم، چرا که نیازمند نقد و نظر شما برای تکمیل آن هستیم که اساتید بایستی به طور ویژه با آن همراهی کنند.
وی افزود: «درس‌ها و متون فقه‌های معاصر» بایستی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. دفتر فقه معاصر نزدیک به ۴۰ الی ۵۰ اثر به چاپ رسانده است و ۲۰ الی ۳۰ اثر دیگر نیز در راه است. اساتید درس‌های خارج که به پرداختن مسائل جدید پرداختند و دروس تمهیدی فقه معاصر را نیز پیگیری کردند که نیاز به توسعه دارد. البته در خصوص مباحث مستحدثه ادعا نداریم که مسائل فقهی به ما اختصاص دارد و دوستان زیادی دارند به این مسئله اهتمام می‌ورزند. البته مادامی که این بر مناهج استوار فقه جواهری استوار باشد، ما هم از آن استقبال می‌کنیم.
آیت الله اعرافی از تشکیل «ستاد ادبیات عرب» خبر داد و تأکید کرد: بایستی ستاد ادبیات عرب که اعضای محترم شورای عالی تأکید کردند با جدیت تقویت گردد و با جدیت دنبال شود؛ چرا که حوزه بایستی مهد ادبیات عرب به عنوان دریچه اول به سوی معارف الهی باشد.
وی با اشاره بر «طراحی دوره جدید درس خارج» برای علاقه‌مندان به پیمودن مدارج اجتهاد تأکید کرد: کسانی که بعد از دوره چهارساله می‌خواهند مسیر اجتهاد را طی کنند، دوره جدیدی طراحی شده است و بعد از رسمیت یافتن، در سامانه نجاح نیز به ثبت خواهد رسید.
مدیر حوزه‌های علمیه از «طراحی سطح ویژه برای رشته‌های تخصصی» خبر داد و اظهار داشت: درس‌های خوب غیر از فقه و اصول که در نظام درسی حوزه ثبت نشده‌اند، اما جزو تراث آن قرار دارند به زودی ثبت خواهند شد و بر اساس آیین نامه‌ای نیز مورد ترغیب قرار خواهند گرفت. درس‌های تحقیقی غیر از فقه و اصول، نیاز امروز و فردای حوزه است.
وی با اشاره بر تلاش جهت «ایجاد تمرکز بر مراکز علمی حوزوی مانند فیضیه، حرم مطهر حضرت معصومه (س)، مدرسه آیت الله گلپایگانی (ره) و ...» اظهار کرد: با شیوع کرونا و افزایش مَدرس سطوح عالی که به بیش از صد مَدرس رسید، در طول سال اخیر این تعداد کاهش یافت و با همت دوستان به نصف رسید تا شکوه حضور و رونق درس و بحث در این مراکز علمی و دینی را شاهد باشیم.
انتهای پیام/
