کد خبر: ۱۰۳۵۰
تاریخ انتشار: ۱۰ مرداد ۱۴۰۳ - ۰۹:۰۵- 31 July 2024
با برگزاری کرسی‌ نظریه‌پردازی پژوهشکده شورای نگهبان صورت گرفت

نگاهی رویه‌ای به اعمال نظارت شرعی بر اصول قانون اساسی

کرسی ترویجی با موضوع «حکومت موازین اسلامی بر اطلاق و عموم اصول قانون اساسی در رویه فقهای شورای نگهبان؛ نگاهی رویه‌ای به آثار نظارت شرعی بر اصول قانون اساسی» برگزار شد.

نگاهی رویه‌ای به اعمال نظارت شرعی بر اصول قانون اساسی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان، بیست‌و‌پنجمین کرسی‌ نظریه‌پردازی، نقد و مناظره پژوهشکده شورای نگهبان با موضوع «حکومت موازین اسلامی بر اطلاق و عموم اصول قانون اساسی در رویه فقهای شورای نگهبان؛ نگاهی رویه‌ای به آثار نظارت شرعی بر اصول قانون اساسی » با ارائه دکتر زهرا زندیه، پژوهشگر دکتری حقوق عمومی دانشگاه قم و نقد دکتر زهرا میرزایی، دکتری حقوق عمومی و دکتر فریبا پهلوانی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در محل خانه موزه شهید بهشتی(ره) برگزار شد.

در ابتدای این نشست، دکتر زهرا زندیه پژوهشگر دکتری حقوق عمومی دانشگاه قم اظهار داشت: تا قبل از تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران موضوع نظارت پذیری دائمی اصول قانون اساسی از جهت انطباق با شرع یک مفهوم بی‌سابقه در ادبیات حقوق اساسی دنیا بود.

زندیه افزود: در ماده ۲ متمم قانون اساسی مشروطه تاکید شده بود که مواد قانونی نباید با قواعد مقدسه اسلام مخالفتی داشته باشد، یعنی عدم مخالفت را بیان کرده بود به جای انطباق و بعد هم مواد قانونی را گفته بود. بر همین اساس صراحتی در خصوص قانون اساسی نداشت، بنابراین ما با یک سامانه منضبط پسینی دائمی مواجه نبودیم.

نگاهی رویه‌ای به اعمال نظارت شرعی بر اصول قانون اساسی

این اصل، یک مفهوم بدیعی را از قانون اساسی بیان کرد

وی خاطرنشان کرد: حتی در کشورهای اسلامی که یک دین توحیدی را در قانون اساسی رسمیت داده‌اند نیز چنین سامانه ای وجود ندارد، به عنوان مثال در مصر یا عراق باید قوانین بر اساس اسلام باشد ولی باز هم ما در این کشورها، یک سامانه منضبطی که قانون اساسی را رصد کند، نمی‌بینیم.

این پژوهشگر دکتری حقوق عمومی در ادامه گفت: یک دغدغه‌ای در ذهن نویسندگان قانون اساسی وجود داشت و آن هم اینکه قانون اساسی ما در تمام زمان‌ها با شریعت منطبق باشد. بر همین اساس بحث‌های متعددی در جلسات بررسی قانون اساسی صورت گرفت و نکات خیلی جالبی مطرح شد. این جلسه فراز و فرودهایی داشت و نهایتا با تاکیدی که مرحوم آیت‌الله حائری داشتند این نکته به قانون اساسی اضافه شد و اصل چهارم به این شکل درآمد: «کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر این ها باید بر اساس موازین اسلامی باشد. این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر بر عهده فقهای شورای نگهبان است.»

زندیه اظهارداشت: آن چیزی که من مشخصا می‌خواهم در این مجال به آن بپردازم فراز دوم اصل هست و آن اینکه: «این اصل بر اطلاق و عموم اصول قانون اساسی حاکم هست.»؛ واقعیت این است که این اصل، یک مفهوم بدیعی را از قانون اساسی بیان کرده و یک بازوی نظارتی خاصی را برای فقهای شورای نگهبان در نظر گرفته است.

به چه دلیل اصل چهارم تقابلی با ثبات و استحکام قانون اساسی ندارد؟!

در ادامه این نشست، دکتر فریبا پهلوانی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اظهار داشت: موضوعی که سرکار خانم زندیه و جناب آقای نیکو‌نهاد انتخاب کردند، موضوع خیلی خوبی است. بر همین اساس ما از دو جنبه این موضوع را مورد نقد و بررسی قرار می دهیم، یکی نگاه مثبت و دیگری، نگاه منفی.

نگاهی رویه‌ای به اعمال نظارت شرعی بر اصول قانون اساسی

پهلوانی افزود: سرکار خانم زندیه گفتند که اصل چهارم به خودی خود تقابلی با ثبات و استحکام قانون اساسی ندارد. به نظر من این‌جا شما باید کمی بررسی و تأمل بفرمایید که به چه دلیل، تقابلی میان این دو وجود ندارد؟! شما باید این موضوع را باز می‌کردید.

وی در ادامه گفت: و اما اگر به جنبه مثبت صحبت‌های شما نگاه کنیم، می‌بینیم که شما موضوع خوبی را مطرح کردید. مبانی حکومتی و بحث حاکمیت اسلامی را که در جهت تصویب قانون مطرح کردید، خیلی خوب است و کمتر به این موضوع پرداخته شده است.

مقاله حاضر روی نقطه مهم و در عین حال مبهمی از حقوق اساسی دست گذاشته

در ادامه این جلسه، دکتر زهرا میرزایی، دکتری حقوق عمومی که به صورت برخط در این نشست شرکت کرده بود، گفت: رسالت نقد و گفتگوی انتقادی در حقیقت نشان دادن نقاط ضعف و قوت یک اثر علمی است، یعنی به دست آوردن یک نگاه جامع به یک اثر. با توجه به این نکته باید بگویم که نگارندگان این مقاله را از جهت بدیع بودن زاویه نگاه و حلاجی موشکافانه این موضوع باید تحسین کرد.

میرزایی اظهار داشت: مقاله حاضر روی نقطه مهم و در عین حال مبهمی از حقوق اساسی دست گذاشته و تلاش کرده زوایای مسئله‌ای را نشان دهد که سابقه پژوهشی چندانی در مورد آن موجود نیست. باید توجه کرد که این موضوع دشواری‌های زیادی دارد و مسئله راحتی نیست، لذا مسئله پیچیده‌ای است. همچنین اینکه رویه قابل مطالعه زیادی هم در این حوزه وجود ندارد. این‌ها اساسا دشواری‌های مخصوص این کار هست و لذا شاید اساس ظرفیت این موضوع چیزی بیش از یک مقاله است. شاید به همین دلیل است که بعضی بخش‌های این مقاله به نظر خواننده ابتر مانده یا به میزان کافی از تحلیل برخوردار نیست.

وی خاطرنشان کرد: الان که سرکار خانم زندیه صحبت کردند، ما یک سری نکاتی شنیدیم که اینها را در مقاله نمی‌بینیم. این در حالی است که مقاله و اثر علمی یک مولود جداست و باید بتواند فارغ از نویسنده‌اش و فارغ از اینکه نیاز به توضیح دهنده‌ای داشته باشد، خودش را اداره کند. بنابراین اگر این توضیحات شفاهی را فاکتور بگیریم و ما باشیم و متن، می‌بینیم که جامعیت کار در این قسمت دچار نقصان هست.

لازم به ذکر است که این نشست با همکاری پژوهشکده شورای نگهبان و شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.

گفتنی است گزارش تفصیلی بیست‌و‌پنجمین کرسی‌ نظریه‌پردازی، نقد و مناظره پژوهشکده شورای نگهبان با موضوع «حکومت موازین اسلامی بر اطلاق و عموم اصول قانون اساسی در رویه فقهای شورای نگهبان؛ نگاهی رویه‌ای به آثار نظارت شرعی بر اصول قانون اساسی» توسط پژوهشکده شورای نگهبان منتشر خواهد شد و در اختیار علاقه‌مندان این حوزه قرار خواهد گرفت.

انتهای پیام/

ارسال نظر
captcha
آخرین اخبار

فیلم|حضور دکتر طحان‌نظیف در نشست علمی حقوق ملت در قانون اساسی در دانشگاه شهید باهنر

دکتر طحان نظیف: جریان دانشجویی همواره در تحولات اجتماعی ایران حضور موثر داشته/ قانون اساسی ترسیم کننده آرمان‌های جنبش دانشجویی است

سخنان آیت‌الله مدرسی یزدی پیرامون برخی مسائل روز

عَلَم مبارزه با استکبار از دست دانشجویان نمی‌افتد

نخستین شماره ماهنامه خبری پژوهشی پژوهشکده شورای نگهبان منتشر شد

سخنگوی شورای نگهبان روز دانشجو را تبریک گفت/دکتر طحان نظیف: در یک ماه گذشته در جمع دانشجویان ۶ دانشگاه حضور یافتم؛ این حضور مستمر خواهد بود

جایی که ولایت در خطر است باید جان را فدا کرد

توییت دکتر طحان نظیف درباره شهادت حضرت زهرا؛ این انقلاب، ادامه فریاد ‎فاطمه است

گزارش تصویری حضور دکتر پروین در مراسم بزرگداشت سالروز تصویب قانون اساسی و اختتامیه رویداد مردم‌مدار

دکتر پروین: قانون اساسی نیازمند معرفی و تبیین در عرصه‌های داخلی و خارجی است

پربازدید ها

نشست علمی «حمایت از مستضعفان جهان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»

پیام مهم آیت‌الله اعرافی به مناسبت فاطمیه

سومین دوره آزمون ملی قانون اساسی برگزار می‌شود

برگزاری نشست علمی«لایحه بودجه ۱۴۰۴ و پی‌ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه» در پژوهشکده شورای نگهبان

آزمون ملی قانون اساسی چیست؟

«حتی اعدام هم برای اینها کم است»

الزامات و بایسته‌های اصلاح ساختار بودجه

اعضای هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات‌‌های میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی انتخاب شدند/ برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس فقط در تبریز

نشست علمی«ظرفیت‌های شورای نگهبان و هیأت عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام در اصلاح ساختار بودجه با نگاهی بر لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور»

دکتر مولابیگی: قانون اساسی کشورمان مبتنی بر جهان‌بینی اسلامی است و اقتباسی نیست